بررسی نقش جدایی گزینی در شکل گیری محله‌ها با تاکید بر اندیشه های اسلامی، ایرانی و غربی

محله یکی از مهمترین عناصر شهر است که در دوره های زمانی مختلف و بر اساس تفکر حاکم در هر دوره دستخوش تغییرات و تحولات متفاوتی بوده‌است. تفکر جدا کردن مردم بر اساس ویژگی‌های متفاوت اقتصادی - اجتماعی که دارند همواره یکی از مهمترین عوامل اصلی شکل‌گیری محله‌ها در اندیشه‌های متفاوت بوده است. مطالعات گوناگون نشان داده‌اند که شکل‌گیری محله‌ها بر اساس این اصل عموماً با تبعات منفی همراه بوده‌است. جدایی‌گزینی در اندیشه‌ها گوناگون، تاثیرات متفاوتی در شکل‌گیری محله‌ها داشته که بررسی و تحلیل منطقی آن‌ها می‌تواند به تعدیل پیامدهای ناشی از آن کمک نماید. لذا مطالعه حاضر درصدد است تا با مقایسه اندیشه‌های اسلامی، ایرانی و غربی؛ نقش جدایی‌گزینی در شکل‌گیری محله‌ها را در هر کدام از اندیشه‌ها بررسی کند.برای این منظور به متون مرتبط که به‌نوعی نقش جدایی‌گزینی را در شکل‌گیری محله‌ها بررسی کرده‌اند مراجعه شده و با استخراج گزاره‌ها و کدگذاری آن‌ها و با بهره‌گیری از راهبرد استدلال منطقی نقش جدایی‌گزینی در شکل‌گیری محله‌ها بررسی شده‌است.نتایج نشان می‌دهند که جدایی‌گزینی یکی از مولفه‌های اصلی شکل‌گیری محله‌ها در ایران و جوامع غربی بوده‌است. به‌این‌معنی‌که، شکل‌گیری محله‌ها در طول تاریخ در ایران به‌ترتیب بر اساس جدایی‌گزینی‌های اجتماعی – اقتصادی، قومی – مذهبی و مجدد اجتماعی-اقتصادی بوده است. حال‌آنکه شکل‌‌گیری محله‌ها در جوامع غربی در طول تاریخ مبتنی بر جدایی‌های اجتماعی، اقتصادی و اجتماعی – اقتصادی بوده است. در مقابل، این نوع از جدایی‌ها با مفاهیم اسلامی هماهنگ نبوده و جدایی‌گزینی‌های قومی صدر اسلام تنها برای حفظ وحدت میان جوامع بوده است و دلیل برتری قومی بر قوم دیگر نبوده است. بنابراین برخلاف اندیشه‌های ایرانی و غربی که هم‌زمان با پیدایش اولین تمدن‌های‌شان مبتنی بر سلسله‌مراتب و برتری گروهی بر گروه دیگر بودند؛ اندیشه اسلامی اصل را بر برابری نهاده و در هر زمان و مکان که زمینه برای شکل‌گیری این حقیقت فراهم بوده، بر اندیشه‌های مبتنی برجدایی فائق آمده و زمینه را برای شکل‌گیری اجتماع محلی فراهم ساخته است.

Studying the role of segregation in the formation of neighborhoods, based on Islamic, Iranian and Western thoughts

neighborhood is one of the most critical elements of cities faced various changes based on the prominent worldviews of each era. The thought of separating people based on their socioeconomic features has been a critical factor for the formation of neighborhoods in different worldviews. Studies indicated that segregation has been usually accompanied by negative consequences. Hence, studying its impact on the formation of neighborhoods in different worldviews not only can mediate segregation impacts but could predispose the context to form diverse neighborhoods. Thus, the current research aims to study the role of segregation in the formation of neighborhoods through comparing the Iranian, Islamic and Western world views and seeing their possible impact on each other.The method and approach of this study are qualitative and descriptive-analytical, respectively. To the so-called aim, selected texts related to each world view were studied, related phrases were extracted, coded and then analyzed through logical analysis. Then, results related to each world view were compared.Results indicate that segregation has played a critical role in the formation of Iranian and Western neighborhoods. Thus, through the passage of the time, the formation of Iranian neighborhoods has been based on the socio-economic, ethnic and religious and again socioeconomic segregation, respectively.Whereas, western neighborhoods have been formed based on the social, economic and socioeconomic segregation, respectively. In contrast, these kinds of segregations have nothing to do with Islamic understandings, and existing ethnic segregations which were more common at the beginning of Islam were just to maintain unity among communities. It was not considered to be kind of ethnic superiority. Therefore, if real Islam implemented and people arrived at this conclusion that their ethnicity is not an advantage, the formation of the neighborhood would not be necessary anymore. The current study discusses that although Iranian and Western worldviews have affected the creation of neighborhoods based on the superiority of one group to another,Islamic worldview is based on the equity among all groups. And where and whenever the context has been predisposed to accept this sheer fact, it could defeat superiority and segregation ideas and gave rise to the formation of diverse neighborhoods.