تحلیل سرزندگی در فضاهای مجموعه های مسکونی (مفهوم، مولفه ها و شاخص های تاثیرگذار)

بیان مساله: سرزندگی محیط های شهری موضوعی است که در برنامه ریزی ها، مطالعات و طراحی های معماری ایران از آن غفلت شده است. امروزه تامین نشاط و سرزندگی در مجتمع های مسکونی به ویژه در فضاهای باز و نیمه باز که ساکنین بخش زیادی از زمان خود را در محل سکونت خود می گذرانند به یکی از دغدغه های اصلی نظام های مدیریت در برنامه ریزی شهری در کشورها، به ویژه در کشورهای توسعه یافته، تبدیل شده است. از آنجایی که میزان سرزندگی افراد با بهبود کیفیت زندگی آن ها رابطه مستقیمی دارد؛ بنابراین پرداختن به این موضوع از اهمیت والایی برخوردار است.هدف: هدف مقاله حاضر شناسایی و دسته بندی مولفه ها و شاخص های موثر بر سرزندگی و در نهایت تدوین مدل نظری سرزندگی در فضاهای باز و نیمه باز می باشد.روش: روش تحقیق در این مقاله به شیوه فراتحلیل کیفی کمی و ابزار تحقیق، نمونه گیری هدفمند (روش دلفی) با شیوه تحلیل آماری داده ها می باشد.یافته‌ها: با توجه به مطالعات انجام گرفته بر اساس تحلیل نظرات 15 متخصصین مربوطه، در رابطه با سرزندگی به ترتیب اولویت مولفه های فرمی، عملکردی، زیست محیطی، اجتماعی و فرهنگی موثرترین مولفه ها محسوب می شوند. نتیجه‌گیری: نتایج کمی این تحقیق نشان داده است که بهره گیری از عناصر طبیعی،نورپردازی‌مناسب،تنوع کالبدی در «مولفه فرمی»، تنوع کاربری ها، امنیت در «مولفه عملکردی»،پاکیزگی محیطی،همسازی با طبیعت،آسایش اقلیمی در «مولفه زیست محیطی»، فعالیت های تفریحی و قابلیت حضورپذیری در «مولفه اجتماعی»، هویت و غنای حسی در «مولفه فرهنگی» با بالاترین درصد کمی در تحقق حس سرزندگی موثر بوده اند. دستاورد نهایی این تحقیق تبیین مدل نظری ارتباطی میان مولفه های عامل تحقق سرزندگی در فضاهای باز و نیمه باز مسکونی است.

Vitality analysis in residential complex spaces (Impact Concept, Components, and Indices)

Background: The vitality of urban environments is an issue that has been neglected in planning, studies and architectural designs in Iran. Nowadays, providing esprit and vitality has become one of the main concerns of management systems in urban planning in countries, especially in developed countries in residential complexes, and particularly in open and semiopen spaces, where residents spend a large part of their time in their place of residence. Since people’s vitality is directly related to improving their quality of life; therefore, addressing this issue is of great importance.Objectives: The objective of this article was to identify and categorize the components and indices affecting vitality, and finally to develop a theoretical model of vitality in open and semiopen spaces.Method: The method of this study was qualitativequantitative metaanalysis mehod and the research tool was purposeful sampling with statistical data analysis.Result: According to the studies based on the analysis of the opinions of 15 relevant experts, the priority of Formal, Functional, Environmental, Social and Cultural Components were the most effective components, respectively, in relation to the vitality.Conclusion: Quantitative results of this study showed that utilizing natural elements, proper lighting, and physical diversity in Formal Component, diversity of uses and security in Functional Component, environmental cleanliness, harmony with nature, and climatic comfort in Environmental Component, recreational activities and the ability to be present in the Social Component, identity and sensory richness in Cultural Component were effective in achieving a sense of vitality with the highest quantitative percentage. The final achievement of this study was explaining the theoretical model of communication between the components of vitality in open and semiopen residential spaces.Highlight:• Components affecting vitality in open and semiopen spaces were the highest and lowest priorities of formal and cultural components, respectively.• Utilizing natural elements, proper lighting, and physical diversity in Formal Component, diversity of uses and security in Functional Component,