صورت بندی جدید از مفهوم گفتمان عدالت فضایی چارچوبی برای تحلیل شهر تهران

بیان مساله: موضوع عدالت و پیوند آن با فضا در قالب گفتمان عدالت فضایی در دو دهه اخیر به یکی از مباحث اصلی در موضوعات شهری تبدیل شده است. در شهر تهران به دلیل دگرگونی و تغییرات گسترده به ویژه در سال های اخیر، حساسیت فضایی به مقوله عدالت و شناخت فرایندها و قانونمندی‌های منجر به آن مسئله‌ای بسیار مهم به شمار می‌رود. هدف: در این راستا هدف پژوهش، ارائه تحلیل متفاوتی از گفتمان عدالت فضایی بر پایه صورت بندی دیالکتیکی از این مفهوم و سنجش آن در شهر تهران بوده است. روش:روش‌شناسی پژوهش از نوع ترکیبی با تاکید بر روش کیفی بوده به طوری که رهیافت کمی به دنبال رهیافت کیفی و به عنوان مکمل اجرا شده است. در این زمینه پس از انتخاب نهایی معیارهای گفتمان عدالت فضایی و مولفه‌های آن بر اساس چارچوب‌های نظری، با توجه به ابعاد در نظر گرفته شده برای پژوهش؛ در ابتدا سند سیاست گذاری مدیریت شهری بر اساس این معیارها با استفاده از روش کیفی و تحلیل تممورد ارزیابی قرار گرفته و در گام بعدی نتایج سیاست‌گذاری مدیریت شهری در فضای شهری از طریق روش کمی و تحلیل ثانویه و تحلیل نتایج آمارهای موجود مورد بررسی قرار گرفته است. یافته‌ها: یافته‌های پژوهش در قالب دو مفهوم «عدالت/ نا‌عدالتی حالت فضایی» و «حالت فضایی نا‌عدالتی/ عدالت» تبیین شده است.   نتیجه: در چارچوب مفهوم نخست که بر ظرفیت ساختارهای موجود در تولید نا‌عدالتی از طریق فضا دلالت دارد؛ در سند سیاست گذاری مدیریت شهری، برخی زمینه‌ها و ابعاد عدالت فضایی به صورت نسبی مورد توجه قرار گرفته است. در چارچوب مفهوم دوم که می‌توان با تحلیل الگو‌های توزیعی به تشخیص نا‌عدالتی در فضا پی برد؛ نتیجه به دست آمده نشان می‌دهد که در بستر اجرا در شهر تهران حالت فضایی ناعدالتی نمود عینی دارد و اهداف مورد نظر سیاست گذاری مدیریت شهری در بسیاری از زمینه ها محقق نشده است.

A New Formulation of the Concept of the Spatial Justice Discourse:A Framework for the Analysis of Tehrān City

Background: The issue of justice and its link with the space in the form of the spatial justice discourse has become one of the main issues in the urban topics in the last two decades. The spatial sensitivity to the justice and knowing the processes and regulations leading to it is considered a very important issue, due to the extensive spatial changes in Tehrān, especially in the recent years. Objectives: The purpose of this study was to present a different analysis of the spatial justice discourse based on the dialectical formulation of this concept and its assessment in Tehrān. Method: It was a mixed methods study with a sequential exploratory design. Here, there is an initial phase of the qualitative data collection and analysis, followed by a phase of the quantitative data collection and analysis (with more emphasis on the first qualitative phase). So, after the final selection of the criteria of the spatial justice discourse and its components based on the theoretical frameworks, with regard to the dimensions considered for the research; at first, the urban management policy paper was evaluated based on these criteria and using the method of the theme analysis. Result: In the next step, the results of the urban management policymaking in the urban space have been examined through the quantitative method, the secondary analysis and the analysis of the statistical results. Conclusion: The results have been explained in the form of the two concepts of "justice/injustice of spatiality" and "spatiality of justice/injustice". Based on the first concept that implies the capacity of the existing structures to generate the injustice through space; some areas and dimensions of the spatial justice have been addressed relatively in the urban management policy paper. Based on the second concept, through which the injustice in the space could be understood by analyzing the distributive patterns, the spatiality of injustice has a concrete manifestation in the context of Tehrān, and the desired goals of the urban management policy making have not been met in many areas.