بازتعریف ضوابط شهرسازی استقرار بنا با رویکرد حفاظت از بافت های تاریخی شهرها (نمونه موردی شهر لاهیجان)

بر خلاف ضابطه فعلی نحوه استقرار ساختمانی مورد استفاده در شهرهای حاشیه جنوبی دریای خزر که به صورت درصدی از عمق زمین (معمولاً 60 درصد) به صورت برساز یا عقب ساز تعریف می شود و در اصل بر الگوهای گونه شناختیریخت شناختی رایج در شهرسازی غربی مبتنی است، پژوهش حاضر به دنبال آن است که به کارگیری الگوهای متناظر بومی را به عنوان مبنای تدوین ضوابط جدید پیشنهاد نماید؛ چرا که بررسی عملکرد ضابطه فعلی حاکی از ناکارآمدی آن در ایجاد پیوستگی بین ساخت و سازهای جدید و قدیم در بافت های تاریخی مورد نظر می باشد. در پژوهش حاضر بر مبنای مرور تجربیات جهانی مرتبط تلاش می شود تا نخست ویژگی های یک رویکرد اصولی نسبت به موضوع شناسایی گردد که در این زمینه رویکرد تدوین ضوابط بر اساس مطالعات گونهریخت شناسی مورد نظر قرار می گیرد. به دنبال آن جهت رسیدن به نتایج دقیق و کاربردی در این زمینه لاهیجان، یکی از شهرهای کهن حاشیه جنوبی دریای خزر، به عنوان نمونه موردی بررسی می شود و بر اساس بررسی عکس های هوایی موجود، برای این شهر جدول اولویت بندی الگوهای بومی نحوه استقرار ساختمانی در پلاک های شهری تدوین می گردد. این جدول شامل معرفی و اولویت بندی 20 الگوی بومی استقرار ساختمانی است که در دو دسته کلی الگوهای دورساز و وسطساز (یا کوشکی) طبقه بندی می شوند. پژوهش حاضر را می توان یک گام اولیه مهم و ضروری در تدوین ضوابط مبتنی بر بوم و به دنبال آن حفاظت از بافت های تاریخی شهرهای حاشیه جنوبی دریای خزر محسوب نمود.

Redefining the Building Placement Urbanism Regulations With an Approach to The Conservation of The Historical Urban Fabrics: A Case Study of Lahijān City

The current research was an attempt to reconsider one of the key regulations in the contemporary building control system pertaining to the historical fabrics of the old cities in the southern coasts of the Caspian sea. It specifically concentrated on the building placement and the plot coverage regulations. These two interwoven regulations perform as a mediator between the urban design and the architectural design disciplines. The research emphasized that these regulations should be based on the vernacular building placement patterns.  In this paper, first a report was presented on  the negative effects of the current building placement and the plot coverage regulations. After that it was attempted to identify the principal characteristics of a desirable approach to the topic based  on an analysis of a number of the relevant international experiments. Next, as a case study, the historical urban fabric of Lahijān city, an old city in the Guilān province, was examined. An  examination of the aerial photos of the city, and the extensive field visits indicated that in the vernacular architecture of Lahijān city, there were two main types of the building placement patterns. First and the most common pattern was the perimiter placement of the residential building(s) in a plot of land. It could take 15 different forms.  The second pattern was a pavilionlike placement pattern which could take 5 different forms of arrangement. In order to investigate the frequency of each pattern, in the aerial photo of the city of 1956, the whole city was divided into 50 square pieces among which 10 pieces were selected and examined. In each piece, the number of houses that used any one of those placement patterns was calculated. In sum, 286 houses were examined and the most popular patterns were identified. These vernacular patterns could be used as a basis for rewriting the relevant regulations.