ارتقا کیفیت فضاهای عمومی شهری بر اساس تحلیل قرارگاه‌های رفتاری و شیوه مشاهده رفتاری، مورد پژوهی: فضای جلوخان مسجد وکیل شیراز

فضاهای عمومی شهری، همواره عنصر اساسی ساختار شهر و تبلور زندگی جمعی بوده‌اند و ارزیابی و تلاش در جهت ارتقای کیفیت آنها از وظایف اصلی بعد اجتماعی طراحی شهری پایدار است. بر این اساس، هدف اصلی این پژوهش، ارزیابی قرارگاه‌های رفتاری و ارتقای کیفیت فضاهای عمومی شهری با استفاده از شیوه مشاهده و تحلیل الگوهای رفتاری استفاده‌کنندگان از فضای عمومی شهری است. به این منظور، فضای عمومی تاریخی و پویا جلوخان مسجد وکیل شهر شیراز که محل وقوع تنوعی از فعالیت‌‌های ضروری، انتخابی و اجتماعی است به عنوان مورد پژوهی این تحقیق انتخاب شد. ذکر این نکته لازم است که پژوهش حاضر، تحقیقی کاربردی با رویکرد توصیفی تحلیلی است و در آن، جهت برداشت و تحلیل اطلاعات از مشاهده عینی و از ابزارهای مرتبط با شیوه مشاهده رفتاری مانند نقشه‌های گرافیکی مکان‌مبنا، شمارش افراد، ردیابی مسیر حرکتی افراد، عکس‌برداری و یادداشت‌برداری استفاده شده است. نتایج این تحقیق در دو روز تعطیل و کاری هفته نشان می‌دهد که تحلیل و ارزیابی فضاهای عمومی شهری بر اساس شاخص‌های مشاهده رفتاری چون تناسبات حرکتی، نفوذپذیری، آسایش اقلیمی، جذابیت بصری، همه‌شمولی و انعطاف‌پذیری و توجه به اثرات عواملی چون زمان، سایه‌اندازی، مبلمان شهری، تنوع فعالیتی و پویایی جداره‌ها و هماهنگی تناسبات معماری و نمای بناها با بافت زمینه‌ای که مرتبط با مشاهده رفتاری است، می‌تواند در فرآیند بهبود کیفیت فضاهای عمومی شهری نقش برجسته‌ای ایفا نماید.

Improving the Quality of Urban Public Spaces Based on Evaluating Behavioural Settings and Behavioural Observation Technique, Case study: The Forefront Space of Vakil Mosque, Shiraz

Urban public spaces have always been an essential element of the city structure and the crystallization of collective life, and evaluating and striving to promote the quality of such spaces is among the primary duties of sustainable urban design's social dimension. Accordingly, the main purpose of this research is evaluating behavioural settings and improving the quality of urban public spaces using behavioural observation technique and analysis of the behavioural patterns of the users in urban public space. For this purpose, the forefront space of Vakil Mosque in Shiraz where necessary, optional and social activities are happened was selected as the case study of this research. It should be mentioned that the present research is applied research with a descriptive analytical approach and in order to perceive and analyze information, objective observation and tools related to behavioural observation technique such as locationbased graphic maps, counting people, tracking people's movement path, photography and notetaking have been used. The results showed that the analysis and evaluation of urban public spaces based on behavioural observation indicators such as mobility proportions, permeability, climatic comfort, visual attractiveness, inclusiveness and flexibility and attention to the effects of factors such as time, shading, urban furniture, activity diversity and the dynamics of the walls and the harmony of the architectural proportions and the facade of the buildings with the background context that are related to behavioural observation could play a prominent role in the process of improving the quality of urban public spaces.