سنجش ظرفیت توسعه و رتبه بندی اراضی مستعد توسعه میان افزا (نمونه موردی: ناحیه1 در منطقه1 شهر یزد)

افزونگی شاخص تغییرات مساحت شهر یزد بر جمعیت آن در 50 سال گذشته و فاصله چشمگیر تراکم خالص و ناخالص شهری، حاکی از برنامهریزی نامناسب در توسعه مسکن و کاربری‌های شهری و زمینه رهاشدگی و بازماندن برخی اراضی شهر از جریان توسعه منطقی است. این مساله در ناحیه 11هم بوضوح وجود دارد. این ناحیه با حجم بالای اراضی افتاده روبروست، فاصله تراکم ناخالص و خالص در این ناحیه بسیار بالا و تراکم جمعیتی آن طی 20 سال گذشته کمتر از تراکم شهر یزد بوده است. ماهیت پژوهش کاربردی، روش آن توصیفی، و شیوه گردآوری داده‌ها اسنادی و کتابخانه‌ای است. معیارها و زیرمعیارها بر مبنای تواتر و تناسب با موضع مکانی پژوهش انتخاب شده؛ دسته‌بندی معیارهاو زیرمعیارها بر مبنای یک منطق عملیاتی، تحت مدلahp وزن‌دهی شدند. امتیازات نهایی و امتیازات بر مبنای تکنیک تاپسیس (به تفکیک قطعه) مبنای محاسبه و تولید نقشه ظرفیت قطعات مستعد توسعه میان‌افزا و تعیین میزان سطوح دارای قابلیت در هر محله بوده است. برآیند امتیازات قطعات منجر به تولید نقشه رتبه‌بندی محلات ناحیه11 از حیث ظرفیت اراضی مستعد توسعه میان‌افزا در ابعاد 4 گانه‌ی کالبدی فضایی، مدیریتینهادی، اقتصادی و جمعیتی اجتماعی گردید که بیانگر پتانسیل بالای محلات محمودآباد و نصرآباد در قیاس با محلات سجادیه، یزدباف، سیدصحرا، جمهوری و کثنویه است.خروجی پژوهش بعلت توجه ضمنی به مقررات و پیشنهادات طرح‌های فرادست و امکان‌سنجی تغییرات در خلال فرآیند پژوهش، می‌تواند راهنمای مدیران شهری در اولویت‌بخشی به اقدامات عملی و یا وضع مشوق‌های ساخت‌وساز برای طیف متنوع سازندگان خرد تا انبوه‌سازان کلان در سطح ناحیه/منطقه باشد.

Assessing Development Capacity and Ranking Lands with Infill Development Potential (Case study: Zone 1, District1, Yazd City)

The redundancy of changes index in area of Yazd over its population in the last 50 years and a significant gap between net and gross density indicate inadequate planning in development of housing and land uses, and abandonment of some lands from logical process of development. This issue is clearly existing in District 11. It is faced with high volume of abandoned lands, gap between gross and net densities in the region is high and its population density has been less than the density of Yazd during last 20 years. The essence of research is applied using documentary data. Criterias selected based on frequency and appropriateness to spatial position of research. Final scores and scores based on TOPSIS technique were basis for generating “Capacity map of lands with Infill Development Potential” and determining “areas with development potential in each neighborhood”. The resultant scores of plots led to production of a ranking map of neighborhoods of region 11 in terms of the capacity of lands with infill development potential in four dimensions: physicalspatial, managerialinstitutional, economic and demographicsocial which shows high potential of Mahmoudabad and Nasrbad neighborhoods, compared to other neighborhoods: Sajjadiyeh, YazdBaf, SayedSahra, Jomhuri and Kathnavi. The results of this research can be known as guide for urban managers to prioritize practical actions or provide construction incentives for a variety of micro and macro builders in region/district due to considering Regulations and suggestions of the above plans and the feasibility of changes, among the research process.