تحلیلی بر مولفه‌های تاثیرگذار در ماندگاری معماری بازارهای تاریخی ایران (مطالعه موردی: بازار تاریخی تبریز)

پدیده های ماندگار در طول زمان می مانند و بار می گیرند و به بخشی از خاطرات جمعی تبدیل می شوند. ماندگاری، بیان نوعی تداوم تاریخی و به دنبال آن تداوم فرهنگی است. عوامل مختلفی بر ماندگاری پدیده ها اثرگذار است که هدف از این تحقیق شناسایی این عوامل در معماری با تاکید بر معماری بازار تبریز است. روش تحقیق در مطالعه ‌ حاضر توصیفی – تحلیلی و ترکیبی از روش‌های کیفی – کمی است که به منظور جمع‌آوری اطلاعات از روش اسنادی – میدانی (مشاهده، مصاحبه و پرسشگری) استفاده شده است. یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که عوامل موثر بر ماندگاری معماری بازار تبریز با توجه به مولفه های مورد بررسی به ترتیب مولفه های معنا و هویت، کارکردی و عملکردی و در نهایت کالبدی بوده اند. همچنین در این رویکردها بیشترین تاثیرگذاری مربوط به متغیرهای منحصر به فرد بودن اثر (فرم زیبا، خلاقیت و نوآوری اثر، اثرگذاری مطلوب)، خاطره انگیزی و ایجاد حس تعلق به فضا، ترکیب با سایر فضاها و عملکردها (وجود کاربری های ترکیبی) و کیفیت حضور انسان در مکان بوده است. همچنین نتایج نشان می‌دهد که چرخه های تکاملی اجتماعی – فرهنگی، اقتصادی و سیاسی نظیر ارزش‌ها، آداب و رسوم، تغییر در تعاملات اجتماعی و روابط اقتصادی و نظام سیاسی حاکم بر جامعه نیز بر ماندگاری معماری بازار تبریز اثرات مختلف مثبت و منفی گذاشته‌اند.

Analysis of influential components in architectural stability of historical Bazars of Iran: the case of Tabriz historical Bazar

Permanent phenomena can take and load over time and become part of collective memories. Stability is a kind of historical continuity followed by cultural continuity. Various factors affect the survival of phenomena and purpose of this research is to identify these factors in architecture with emphasis on Tabriz Bazar architecture. The research method in this study is a descriptive – analytical and combination of qualitative and quantitative methods used to collect information by field method (observation, interviewing and questioning). The findings of the research indicate that the factors affecting the architecture of the Tabriz Bazar have been related to components of meaning and identity, functional and ultimately physical. Also, these approaches have the most effect on the variability of the unique nature of the work (beautiful form, creativity and innovation of the effect, the desired effect), memorability and creating a sense of belonging to space, combining with other spaces and functions (the existence of combinations) and the quality of presence of man m in the place. The results also show that the sociocultural, economic and political evolutionary cycles such as values, customs, changes in social interactions and economic relations and the political system governing society have also had different positive and negative effects on the architecture of the Tabriz Bazar.