ارزیابی ابعاد برنامه ریزی زیرساخت ها در طرح های جامع شهرهای کوچک (مورد پژوهی: طرح جامع ماکو، ساوه و خرمشهر)

همواره زیرساخت‌ها به عنوان سنگ بنای توسعه منطقه ای، از مهمترین عوامل سازنده سازمان فضایی و شکل‌دهنده فرم شهرها به ویژه شهرهای کوچک بوده اند. از سویی طرح جامع شهر نیز به ‌عنوان سند اصلی هدایت و برنامه‌ریزی شهرها تلقی می‌شود؛ بنابراین، برنامه‌ریزی مناسب زیرساخت‌ها همواره یکی از دغدغه‌های برنامه‌ریزان و شهرسازان در دوران معاصر برای دست‌یابی به رشد اقتصادی و بهبود کیفیت زندگی در شهرها و در نهایت حرکت به ‌سوی توسعه پایدار از طریق طرح جامع شهری به ویژه در شهرهای کوچک بوده است. بر این اساس هدف مطالعه حاضر، ارزیابی برنامه‌ریزی زیرساخت‌ها در طرح‌های جامع شهرهای کوچک است تا شناختی مناسب از ابعاد، مولفه‌ها و ساختار برنامه‌ریزی زیرساخت‌ها در اختیار تصمیم‌گیران و تصمیم‌سازان شهری و ملی در تهیه و اجرای طرح‌های توسعه شهری قرار دهد. طرح‌های جامع شهرهای کوچک ساوه، ماکو و خرمشهر به‌ عنوان نمونه ای برای سنجش توجه برنامه ریزان به این ابعاد انتخاب شدند. روش تحقیق مطالعه حاضر به‌ صورت توصیفی تحلیلی است که از تکنیک دلفی برای جمع‌آوری نظرات کارشناسان استفاده ‌شده است و همچنین از روش سوآرا و آراس خاکستری برای اولویت‌بندی معیارها و رتبه‌بندی نمونه‌ها استفاده ‌شده است. نتایج مطالعه حاضر نشان داد، از بین ابعاد موثر در برنامه‌ریزی زیرساخت، بعد فنی-موضوعی (0.303) مهمترین است. همچنین در بین معیارهای فنی-موضوعی: شبکه حمل‌ونقل (0.167)؛ در بین معیارهای نهادی-مالی: توان فنی مالی شهر (0.079)؛ در بین معیارهای هنجاری اقلیمی: تاثیرات زیست‌محیطی (0.065) و همچنین در ارتباط با معیارهای ریخت‌شناسی: ارتباط فرم شهر با زیرساخت‌های خطی (0.54) دارای اولویت بیشتر نسبت به سایرین در نگاه برنامه ریزان است. در ارتباط با رتبه‌بندی طرح‌های جامع نمونه‌های موردی از لحاظ برنامه‌ریزی زیرساخت، طرح جامع شهر ماکو بالاترین امتیاز را به دست آورد و بعد از آن طرح‌های جامع شهرهای ساوه و خرمشهر در جایگاه‌های بعدی قرار گرفتند.

Evaluation of dimensions of urban infrastructure planning in small towns’ comprehensive plans: the case of Maku, Saveh and Khorramshahr

Proper infrastructure planning has always been one of the concerns of planners in contemporary era to achieve economic growth and improve the quality of life in cities and ultimately move to sustainable development through a comprehensive urban plan. The purpose of this study is to evaluate infrastructure planning in comprehensive urban plans in order to provide the valid conception of the dimensions, components and structure of infrastructure planning to urban decision makers in the preparation and implementation of urban development plans. Comprehensive plans of Saveh, Maku and Khorramshahr were selected as samples. The research method is descriptiveanalytic. Also Delphi technique has been used to collect experts' opinions. then, the SWARA and Gray Aras method have been used to prioritize the criteria and rank the samples. The results of this study showed that among the effective dimensions of infrastructure planning, the most important is the technicalsubject dimensions (0.303), respectively. Moreover, in connection with the criteria for planning the construction, among the technicalthematic criteria: transportation network (0.167) is the highest. Among the institutionalfinancial criteria: city financial technical capacity (0.079), Among the normative criteria of climate: environmental impacts (0.065), and also related to morphological criteria: the relationship between city form with linear infrastructure (0.54). Overall, in relation with the ranking of comprehensive plans for case studies from the point of view of infrastructure planning, the master plan of Maku won the highest score, followed by comprehensive plans of Saveh and Khorramshahr.