تحلیل الگوهای رشد شهری با تاکید بر نظریه رشد هوشمند، مطالعه موردی، منطقه 22 کلان‌شهر تهران

در سده بیست ویکم مساله فرم و شکل، یا چگونگی رشد و توسعه شهر در فضا، که همسو با آموزه های پایداری شهرها باشد، یکی از دغدغه های اساسی متخصصان و دانشمندان شهری به شمار می رود. این دغدغه در قالب رشد پراکنده شهری در بسیاری از شهرها به عنوان یک مشکل اساسی بروز و نمود یافته است و شهر تهران نیز از این مشکل در امان نمانده است. از آنجایی که شناخت ماهیت، علل و پیامدهای هر پدیده، محقق را در مسیر صحیحی از شناخت و حل مساله یاری می‌دهد، پژوهش حاضر، بر آن شد تا با بررسی الگوی رشد منطقه 22 شهر تهران، به اولویت‌بندی نیروهای تاثیرگذار و تاثیرپذیر در دوره ده ساله بپردازد. روش تحقیق با توجه به ماهیت موضوع، اهداف و سوالات تحقیق، به صورت کتابخانه‌ای و پیمایشی، با استفاده از ابزارهای مشاهده، پرسشنامه است. شناسایی الگوی رشد منطقه با استفاده از مدل آنتروپی شانون و هلدرن انجام شده؛ داده‌های اولویت‌بندی و شناسایی نیروهای تاثیرگذار و تاثیرپذیر نیز با استفاده از فرآیند تحلیل شبکه ای و مدل تحلیل ساختاری مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفته ‌است. بر مبنای نتایج به دست آمده مدل آنتروپی شانون، منطقه 22، طی 10 سال، الگوی رشد پراکنده داشته و بر اساس مدل هلدرن، تاثیر توسعه فیزیکی رشد منطقه بیش از افزایش جمعیت آن بوده است. همچنین نتایج نهایی برتری اولویت‌ها نشان می دهد، به ترتیب «افزایش قیمت زمین» و «استقلال در تصمیم‌گیری (دولتی/ خصوصی)» و «بورس‌بازی و سوداگری زمین» از اهمیت بیشتری نسبت به سایر پارامترها برخوردار بوده‌ است. در همین راستا عوامل تاثیرپذیر از رشد پراکنده‌ منطقه 22 تهران عبارت از «کاهش فعالیت بدنی»، «تخریب خاک»، « افزایش مصرف سوخت و انرژی»، «آلودگی هوا»، «از بین رفتن زمین‌های کشاورزی»، «از بین رفتن اکوسیستم و حیات وحش»، «افزایش دما» است.