مرور نظام ‌مند مولفه‌ های محیطی و منظرین موثر بر ترمیم ذهنی

بیان مسئله: خستگی ذهنی به ‌عنوان یکی از مشکلات انسان مدرن، سبب کاهش کارایی ذهنی و مشکلات متعدد دیگری می شود و می بایست برای ترمیم آن تلاش کرد. طبق مطالعات گذشته، متغیرهای منظر و محیطی از راهکارهای ترمیم ذهن هستند.سوال تحقیق: پژوهش حاضر در جستجوی متغیرهای مختلف و موثر محیطی برترمیم ذهن و جمع‌بندی این متغیرها با توجه به ادبیات موجود برای این زمینه‌ی پژوهشی است.اهداف تحقیق: جمع‌آوری مطالعات پیشین و بررسی نظام‌مند آن ها، به جمع‌بندی موضوع و ادامه ی مطالعات حوزه ی ترمیم ذهنی، کمک شایانی می‌کند. علاوه بر آن فرصت‌های پژوهشی برای مواردی که هنوز بررسی نشده، شناخته خواهد شد.روش تحقیق: پژوهش حاضر با عقب گردی 15 ساله، مطالعات انجام‌شده در بازه زمانی 2010 تا 2024 را در پایگاه‌های ساینس دیرکت، تیلور اند فرنسیس، وایلی و سیج موردبررسی قرارداد. محدودیت‌های پژوهش شامل نوشته شدن به زبان انگلیسی، مرتبط بودن با معماری و منظر، داشتن کلیدواژگان مرتبط با ترمیم ذهنی و خستگی ذهن در عنوان، چکیده یا متن مقالات است که این کلیدواژگان به نحوی توسط پژوهش گران انتخاب شد که بیش‌ترین مقالات منتشر شده در پایگاه‌های اطلاعاتی را شامل شود. سپس خلاصه ی مطالعات جمع‌آوری‌شده از طریق تحلیل محتوا در قالب متغیرهای مرتبط با محیط و ذهن کدگذاری و دسته بندی شدند. برای جمع‌بندی پژوهش‌های یادشده از بررسی فراوانی متغیرهای محیطی استفاده گردید و سپس مدل‌های ارتباطی بین متغیرهای محیطی و ذهنی ترسیم شدند. مهم ترین یافته ها و نتیجه گیری تحقیق: یافته های اصلی این پژوهش نشان داد که مطالعات 15 سال اخیر حوزه ی ترمیم ذهن، با وجود تفاوت های زیاد، تنها بر پایه ی یازده نظریه یا رویکرد اصلی شکل گرفته اند. همچنین حدود نیمی از مطالعات اخیر از پرسشنامه استفاده کرده‌اند؛ اما رشد پژوهش های ترکیبی کمّی-کیفی در سال های اخیر، بیان گر ارزشمندی کاربرد این دو شیوه در کنار هم برای جبران ضعف های احتمالی هرکدام است. متغیرهای مرتبط با ترمیم ذهن در مقالات اخیر در چهار گروه فرهنگی-اجتماعی، عاطفی، روانی و شناختی-عملکردی قابل دسته بندی هستند. اثر متغیر دسترسی به طبیعت بر ترمیم ذهنی، ترمیم توجه و کاهش استرس، اثر متغیر جذابیت، منظر صوتی، آب و آب‌نما، وجود درختچه ها و درختان، دوری و سبزینگی و فضای سبز بر ترمیم ذهنی و اثر طراحی بیوفیلیک بر کاهش استرس، از پرتکرارترین ارتباطات بین متغیرهای مطالعات بودند.