تبیین مولفه های دلبستگی به مکان از منظر روان شناسی محیط و علوم رفتاری در معماری (مورد پژوهی: باغ کتاب تهران)

بیان مساله: در دنیای امروز، معماری و طراحی محیطی نقش مهمی در ایجاد فضای مطلوب برای زندگی انسان‌ها ایفا می‌کنند. یکی از مفاهیم اساسی در این زمینه، دلبستگی به مکان است که تاثیر مهمی بر سلامت روان، هویت فردی و اجتماعی و رضایت از زندگی افراد دارد.سوال تحقیق: حال این سوال مطرح می‌شود که ارتباط عاطفی و معنایی افراد درمحیط باغ کتاب به درستی شکل می گیرد؟  اهداف تحقیق: این پژوهش با هدف ارزیابی مولفه‌های دلبستگی به مکان از منظر روان‌شناسی محیط در معماری باغ کتاب تهران صورت گرفته است. در این راستا باغ کتاب تهران به‌عنوان یک فضای عمومی شهری، مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است.روش تحقیق: روش تحقیق این پژوهش، توصیفی- تحلیلی با استفاده از مطالعات کتابخانه ای، مشاهدات میدانی و ابزار پرسشنامه جهت گردآوری اطلاعات می باشد که با استفاده از روش‌های میدانی و مشاهده مستقیم، مولفه‌های دلبستگی به مکان مانند هویت مکان، وابستگی به مکان و تعلق خاطر در این مجموعه شناسایی و ارزیابی شده‌اند و نقش عناصر معماری و طراحی محیطی در ایجاد این مولفه‌ها مورد تحلیل قرار گرفته است. بدین منظور به صورت تصادفی به ارزیابی این مولفه ها در  بین 100نفر از مراجعین این مجموعه از طریق پرسشنامه پرداخته شده است، که با استفاده از نرم افزار  spss26مورد تحلیل قرار گرفته‌اند.مهم ترین یافته ها و نتیجه گیری تحقیق: بنابراین در نتیجه می‌توان گفت، بر مبنای پژوهش انجام شده؛ علوم رفتاری شامل دو زیر شاخه ی دلبستگی به مکان و دلبستگی اجتماعی است که ارزیابی ابعاد روانشناسی محیطی، از میان چهار مولفه ی اصلی دلبستگی به مکان (وابستگی به مکان، هویت مکان، دلبستگی عاطفی و پیوند اجتماعی) انجام شده است و از زیر شاخه های شاخص علوم رفتاری است. مولفه هویت مکان نسبت به دیگر مولفه ها از اهمیت و تاثیر‌گذاری بیشتری برخوردار است زیرا شاخصه‌ی فرهنگ که ارتباطی مستقیم با ابعاد مختلف زندگی اقشار گوناگون جامعه دارد، این امر تاثیر پایدار و عمیقی بر جوانب ذاتی حیات انسان دارد. در انتها نیز میزان دلبستگی به مکان در باغ کتاب تهران با توجه به میانگین مطلوبیت آن رضایت بخش برآورد شده است. طراحی باغ کتاب تهران با تاکید بر ارتباط انسان و طبیعت، ایجاد فضاهای گوناگون و خوانایی محیط، توانسته است احساس دلبستگی و تعلق به این مکان را در کاربران ایجاد کند.