بازشناسی الگوهای ساختارکالبدی تیمچه های بازار ایرانی برپایه سازماندهی فضایی (مورد پژوهی: تیمچه های بازار اصفهان، کاشان و تبریز)

بیان مسئله: تیمچه بازارهای تاریخی از جمله بناهای تجاری شهر هستند که در طول تاریخ نقش مهمی در تجارت و مبادلات بازرگانی شهرها ایجاد کرده‌اند و ساختار کالبدی پاساژها و مراکز خرید امروزی برگرفته از تیمچه‌ها و سراهای بازارهای تاریخی است، عدم شناخت سازماندهی فضایی این بناها باتوجه‌به مخروبه شدن، تغییر کاربری و بازسازی‌ها روبه فراموشی است؛ مرمت و معماری غیرمرتبط در این فضاها باعث ازدست‌رفتن ارزش پیشین و عدم شناسایی درست سازماندهی فضایی این بناهای تاریخی شده است.سوال تحقیق: سوال اصلی پژوهش در این است الگوهای ساختار کالبدی  بر پایه سازماندهی فضایی در تیمچه‌های بازارهای تاریخی اصفهان، کاشان و تبریز چگونه است؟اهداف تحقیق:  این پژوهش بر آن است تا با شناخت اصول سازماندهی بازار ایرانی، الگوهای شکل‌گیری و ساختار کالبدی تیمچه‌های بازار ایرانی را آشکار سازد.روش تحقیق: روش تحقیق در پژوهش حاضر به‌صورت توصیفی - تحلیلی است و روش گردآوری اطلاعات به‌صورت میدانی و اسنادی (کتابخانه‌ای) صورت می‌پذیرد. در این پژوهش تیمچه‌های سه بازار تاریخی از جمله اصفهان، کاشان و تبریز با سازماندهی متفاوت گزینش شده و با تحلیل میدانی دقیق، تیمچه‌ها بر پایه روش نمونه‌گیری هدفمند (غیراحتمالی) گزینش شده است.مهم ترین یافته ها و نتیجه گیری تحقیق:  نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد؛ اصولاً تیمچه‌هایی که در کنار فرم خطی بازار شکل‌گرفته‌اند با ترکیبی از دالان و هشتی سازمان‌یافته‌اند درصورتی‌که تیمچه‌هایی که در درون بافت بازار و قسمت مجموعه‌ای بازار شکل‌گرفته‌اند دارای یک یا دو هسته مرکزی به‌عنوان فرم غالب شکل یافته‌اند. تیمچه‌های بازار اصفهان به‌صورت طولی و مرکزی، تیمچه‌های بازار کاشان به‌صورت ترکیب طولی - مرکزی و دو هسته‌ای و تیمچه‌های بازار تبریز به‌صورت خطی و مرکزی شکل‌گرفته‌اند.

recognizing the physical structure patterns of iranian bazaar timchehs based on spatial organization(study case: timcheh bazaar of isfahan, kashan and tabriz)

research problem: timcheh historical bazaars are among the city’s commercial buildings that have played an important role in the trade and commercial exchanges of cities throughout history, and the physical structure of today’s arcades and shopping centers is derived from the historical bazaars and buildings, the lack of recognition of the spatial organization of these buildings with paying attention to destruction, change of use and reconstructions is being forgotten; unrelated restoration and architecture in these spaces has caused the loss of the previous value and lack of proper recognition of the spatial organization of these historical buildings. therefore, this research aims to reveal the patterns of formation and physical structure of iranian bazaar timcheh by knowing the principles of iranian bazaar organization.the necessity of conducting research can be stated as follows; the bazaar, caravanserais and timchehs are known as a place for the meeting of different cultures, which cultural exchanges and trade add to its architectural values, and with the beginning of industrial life and the use of motor vehicles, some of them prospered. they have fallen down and have become ruined due to lack of use, and some of them have lost their originality due to the change of use.it is worth mentioning that although timcheh’s body is a historical bazaar in accordance with traditional architectural methods in the form of roofed and enclosed and introverted, it is a suitable space for trading goods with economic value such as silk, porcelain and crystal, velvet fabrics and other types of textiles and precious goods. have come into existence and have a specific and reinforced order with symmetrical lines (dragon or multi-axis) and an index element in the cross-section and plan like other iranian buildings.research question: the main question of the research is: what are the patterns of physical structure based on spatial organization in the historic bazaars of isfahan, kashan and tabriz?research method: the research method in the present study is descriptive-analytical and the method of collecting information is field and documentary (library). in this research, timchehs of three historical markets including isfahan, kashan and tabriz were selected with different organizationthe most important results and conclusion: the results of this research showed; basically, the timchehs that are formed next to the linear form of the bazaar are organized with a combination of hallways and vestibules, while the timchehs that are formed inside the fabric of the bazaar and the collective part of the bazaar have one or two central cores as the dominant form of the shape. have found. isfahan bazaar timchehs are longitudinal and central, kashan bazaar timchehs are formed as a longitudinal-central and two-core combination, and tabriz bazaar timchehs are linear and central. regarding the way of setting up with other uses, including sera, there are three types of arrangements in the bazaar lines: connected to sera (common use), dependent on sera (connection with common user) and independent of the corresponding uses.