جستاری در فرآیند طراحی فرانامه محور در معماری (مورد پژوهی تجربۀ کاربران در یک مجموعۀ آموزشی)

بیان مساله: پیش بینی نحوه تعامل کاربران با فضا، از موضوعات مهم در فرآیند طراحی معماری است. یکی از رویکردهای مطرح در این خصوص، طراحی فرانامه محور است. این رویکرد، در رشته هایی همچون طراحی نرم افزار، طراحی محصول و گرافیک، جهت پیش بینی جنبه های تجربۀ کاربر در تعامل با یک سامانه، مورد استفاده قرار گرفته، ولی کاربرد آن در طراحی معماری روشن نیست.سوال تحقیق: سوالات پژوهش حاضر بدین قرار است: 1) مولفه های فرانامه در طراحی معماری چیست؟، 2) چگونه می توان با الهام از روش های تجربه شده در سایر رشته های طراحی، چارچوبی برای فرآیند طراحی فرانامه محور در معماری، بر پایۀ تجربۀ کاربران پیشنهاد داد؟اهداف تحقیق: هدف پژوهش حاضر شناسایی مولفه های طراحی فرانامه محور و سپس ارائه چارچوبی برای آن در معماری است.روش تحقیق: پژوهش حاضر کیفی و از نوع موردپژوهی است. پشتوانه های نظری پژوهش مبتنی بر منابع کتابخانه ای است و طی آن، اجزای فرانامه و جایگاه آن در طراحی معماری مشخص می شود. در بخش موردپژوهی، برای گردآوری داده ها، از مصاحبه های نیمه ساختار یافته با کاربران یک مجموعۀ آموزشی استفاده شده و روش تحلیل داده‌ها شامل کدگذاری باز، محوری و گزینشی می شود.مهم ترین یافته ها و نتیجه گیری تحقیق: یافته ها نشان می دهد که طراحی فرانامه محور در معماری، که مستلزم پیش بینی نحوۀ کاربرد آیندۀ فضاها است، با بکارگیری دسته ای از روش ها در پیمایش و بیان فرانامۀ تجربۀ فضایی کاربران در ساختمان های موجود از همان گونه معماری، امکان پذیر می گردد. چارچوب پیشنهاد شده برای این فرانامه نویسی، که در تدوین احکام طراحی کالبد بنا نقش تعیین کننده دارد، شامل گام های زیر است:1) تنظیم برگۀ کاربرنما، یا نماینده ای از هر گروه کاربری، شامل مشخصات فردی، نیازها و نیز روایتی کوتاه از تجربۀ های فضایی روزمره،2) مصورسازی فرانامه‌های کارکرد فعلی فضا، در قالبی مشابه فیلمنامه مصور،3) ایده پردازی وضعیت مطلوب فضا بر پایۀ فرانامۀ کارکرد فعلی،4) تنظیم فرانامۀ هنجاری که نشان دهندۀ قواعد رفتاری و اهداف سازمانی و مشترک همۀ گروه های کاربر بنا است.

Research on scenario-based design in architecture, centered on user experience(Case study of user experience in an educational building)

Research Problem: Considering users’ interaction with a space to predict its future function is a key issue in the architectural design process. In this regard, a wellknown approach is a scenariobased design. This approach is used in software design, product design, and graphics to predict aspects of the user experience interacting with a system. However, it has no clear application in architectural design. Nevertheless, users often have an uncertain position in the architectural design process. Users are rarely consulted, probably because architects do not have direct access to them and their views. Architects often overlook the diversity and spatial experience of users. When visualizing future users, they use their personal experiences as the main reference.Research Question: This study seeks to answer the following questions: &What components are needed to write a scenario in architectural design?& And &How can a framework be proposed for the scenariobased design process in architecture based on user experience inspired by methods developed in other design disciplines?&Research Method: This is a qualitative research that uses a case study. In theoretical discussions, drawing upon documentary research methods, scenario components and the concept of &scenariobased design& in architecture were explained. A series of field studies were then conducted to identify the user experience to develop a scenariobased design framework based on user experience. For this purpose, a nonprofit girls’ secondary school in Tehran was selected as a case study. Data were collected through participant observation, activities and events, and semistructured interviews with various school users. For interviews, purposive sampling and theoretical saturation criteria were used. The text of these interviews was then analyzed using quantitative content analysis to extract the influential components in the users’ spatial experience. By coding the text of the written interviews, i.e., the school users’ narratives of their spatial experience in the building, six main categories were finally obtained. The components were physicalspatial (spatial quality), physicalfunctional (users’ functional requirements), safety, physiologicalbiological, psychological (individual and social), and culturalreligious (culture and religious ethics). Then, the personal characteristics of the representative of each group of users (including age, gender, profession, needs) were compiled along with the abstract of the narratives of their spatial experience, in the form of a series of sheets called &User Persona Sheet.&The Most Important Results and Conclusion: The findings showed that scenariobased design in architecture is possible by using various methods in navigating users’ spatial experience in existing buildings of the same