تحلیل رابطه کیفیت نفوذپذیری و الگوهای رفتاری در فضاهای تجاری

بیان مساله: یکی از مهم‌ترین موضوعات در دانش روان‌شناسی محیط تاثیر ویژگی‌های کالبدی محیط بر رفتار انسان‌ها است. کیفیت‌های ایجاد شده به واسطه‌ طراحی معماری می‌تواند برخی الگوهای رفتاری مطلوب را تقویت کرده و به همین نسبت برای برخی الگوهای رفتاری مخرب بازدارنده باشد. از این رو بررسی چگونگی تاثیر این مولفه‌های کیفی در فضاها و رفتارهای متعاقب آن می‌تواند به طراحی بهتر فضاهای آینده کمک کند. مطالعات نشان می‌دهد نحوه‌ پرداختن به کیفیت‌های فضایی چون دعوت‌کنندگی، خوانایی، محصوریت و غیره بر الگوهای رفتاری افراد اثبات‌پذیر است. یکی از کاربری‌های قابل توجه معماری که تقریباً اغلب مردم در زندگی روزمره خود با آن سروکار دارند فضاهای تجاری است؛ در این میان «نفوذپذیری» از جمله کیفیت‌هایی است که پیوسته در پیدایش محیط مطلوب برای کاربران فضاهای تجاری مطرح بوده و در نظریه «محیط‌‌های پاسخده» نیز در دو وجه بصری و کالبدی بحث شده است.سوال تحقیق: معیارهای سنجش نفوذپذیری در دو بعد کالبدی و بصری در فضاهای تجاری چیست؟ پرتکرارترین الگوهای جاری رفتار در فضاهای تجاری چه مواردی است؟ چه ارتباطی بین الگوهای رفتاری پرتکرار با کیفیت نفوذپذیری در فضاهای تجاری وجود دارد؟هدف تحقیق: هدف از این پژوهش بررسی شاخص‌های دست‌یابی به کیفیت نفوذپذیری در طراحی فضاهای تجاری است که الگوهای رفتاری کاربران را تحت تاثیر قرار می‌دهد. روش تحقیق: در مسیر اجرای تحقیق دو فضای تجاری در شهر قزوین که از لحاظ دوره زمانی، موقعیت مکانی و مقیاس ساخت مشابهت داشتند انتخاب شدند. مجتمع خرید «مهروماه» با پلانی خطی و مجتمع خرید «البرز» با پلانی متمرکز مورد قیاس قرار گرفتند؛ نقشه‌های رفتاری در این دو نمونه به روش پیمایش میدانی و مشاهده مستقیم، عکاسی و پی‌گردی (ترکینگ) در دو طیف فعالیتی «مکث» و «حرکت» تهیه شد؛ سپس یافته‌ها به روش مقایسه تحلیلی تطبیقی کالبد و رفتار استخراج شدند. مهم‌ترین یافته‌ها و نتایج تحقیق: پرتکرارترین الگوی رفتاری مکث در مراکز خرید که مشتمل بر ایستادن و نشستن است ارتباط معناداری با مولفه‌های کالبدی و بصری نفوذپذیری نشان می‌دهد. در صورت بروز نشانه‌های بصری قوی‌تر حضور، توقف اختیاری کاربران تشدید می‌شود. در رابطه با الگوی حرکت، عمق فاصله‌ای و تعداد گزینه‌های حرکتی بیشتر، سطح نفوذپذیری را افزایش داده و همین امر موجب کندتر شدن حرکت افراد در فضا و به تبع آن توجه بیشتر به اطراف می‌شود. نتایج کلی این مطالعه نشان می‌دهد الگوهای فضایی که از نظر بصری نفوذپذیرترند منجر به شکل‌گیری الگوهای رفتاری موثرتر شده‌اند و از این رو به پیدایش محیط مطلوب و پاسخدهی به نیاز کاربران نزدیکترند.

Analyzing the Relationship between the Permeability Quality and Behavioral Patterns in Commercial Spaces

Research Problem: One of the most important issues in environmental psychology is the effect of physical environment characteristics on human behavior. The qualities created by architectural design can reinforce some desirable behavioral patterns and equally detrimental to some destructive behavioral patterns. Therefore, examining how these qualitative components affect the current spaces and the resulting behaviors can help to better design future spaces. One of the most important uses of today’s architecture, which almost all people deal with in their daily lives, is commercial spaces. Studies show that how to deal with spatial qualities such as inevitability, legibility, enclosure, etc. is provable on the behavioral patterns of users of these spaces. Meanwhile, &permeability& is one of the qualities that is considered constantly in the emergence of the desired environment required by users of commercial spaces and the theory of &responsive environments& also discusses the two aspects of visual permeability and physical permeability. Therefore, the aim of this study was to investigate the indicators of achieving the quality of permeability in the design of commercial spaces that affect user’s behavioral patterns.Research Question: The main research questions are: What are the criteria for measuring permeability in both physical and visual dimensions in commercial space architecture? 2 What are the most common current patterns of behavior in commercial spaces? 3 What is the relationship between the repetitive patterns of behavior and the quality of permeability in commercial spaces?Research Method: Therefore, in the course of conducting research, two spaces were selected in Qazvin city which were similar in terms of construction time, scale and location. Mehromah commercial Complex a linear plan was compared with Alborz commercial Complex with a concentrated plan. Both of those commercial centers have a main entrance from the main street and a side entrance from the side aisle. Behavioral plans in these two samples were collected by field survey and direct observation, photography and tracking method in two activity categories: &pause& and &movement&. Therefore, the basic findings were extracted by analytical comparative comparison of behavioral and physical aspects in the discussed samples.The Most Important Results and Conclusion: Results are: Equipment and facilities (elevators, ATM., etc.) enter the role of interfering factors in the behavioral patterns of commercial centers. Accumulation and stopping in these areas, while affecting the movement and pause maps, have nothing to do with the physical characteristics of the space. In other words, users can access them wherever they are. Specifically, in the event of stronger visual marks, users’ presence, pause, and optional pause will be intensified. The behavioral pattern of pause in commercial centers, including standing and sitting, shows a significant relationship with the physical and visual components of permeability. The behavioral pattern of movement also has a significant relationship with users’ motivation and purpose. On the other hand, the greater the number of motion options, the greater the level of permeability and this slows down people’s movement in space and consequently draws more attention to their surroundings. The type of route also affects people’s speed of movement. On steep paths (ramps), people’s speed increases and the number of people who pause is very small. The overall results of this research show that spatial patterns that are visually more permeable have led to the formation of more stable behavioral patterns. Therefore, they are closer to creating the desired environment and meeting the needs of users. Knowing these multiple aspects can provide new perspectives on space quality analysis and the opportunity for the desired behavioral base to occur. Therefore, in designing spaces, it is better to pay more attention to the visual hierarchy and strengthen it instead of the movement hierarchy.