عوامل فرهنگی و اجتماعی تاثیرگذار در مشارکت تاریخی مردم اصفهان در حفاظت از مسجد جامع اصفهان

بیان مساله: مشارکت اجتماعی از مفاهیم مهم دنیای معاصر در حوزۀ معماری و شهرسازی است. این در صورتی است که تجربیات تاریخی ایران، از این مفهوم خالی نبوده است و مسجد جامع اصفهان را می‌توان نمونه‌ای دانست که در طول تاریخ با مشارکت اقشار جامعه، محافظت شده است. بیشتر پژوهش‌های صورت گرفته پیرامون این بنا متوجه وجه کالبدی آن بوده است و وجوه فرهنگی و اجتماعی آن، کمتر موردتوجه واقع‌شده است. از سویی دیگر این بنا، ازجمله بناهای تاریخی است که درگذر قرن‌ها، همچنان به حیات کالبدی و کارکردی خویش ادامه می‌دهد؛ بنابراین با توجه به کارکرد مشارکت اجتماعی در پیشبرد امور جامعه در دوران معاصر و حل مسائل اجتماعی، مطالعه در مورد تجربه تاریخی مشارکت در حفاظت از مسجد جامع اصفهان امری ضروری است. سوال تحقیق: عوامل فرهنگی تاثیرگذار در مشارکت تاریخی مردم اصفهان در نگهداری و حفاظت از مسجد جامع اصفهان چه بوده است؟ و نحوۀ تاثیرگذاری آن‌ها به چه صورت است؟ اهداف تحقیق: با این وصف هدف از این پژوهش شناخت عوامل فرهنگی و اجتماعی تاثیرگذار در مشارکت تاریخی مردم اصفهان در حفاظت از مسجد جامع اصفهان است. روش تحقیق: در این پژوهش از روش تئوری زمینه‌ای استفاده گردید. داده‌های موردنیاز از طریق مستندات کالبدی و کتیبه‌ها و منابع مکتوب استخراج گردید. سپس دادها تجزیه‌وتحلیل و مفهوم‌پردازی شد و در سه مرحله کدگذاری گردید و درنهایت محوربندی کدها، سه محور اصلی را به‌عنوان عوامل فرهنگی و اجتماعی تاثیرگذار در مشارکت مردم در حفاظت از مسجد جامع اصفهان، مشخص نمود. مهم‌ترین یافته‌ها و نتیجه‌گیری تحقیق: نتیجه حاصل بیانگر آن بود که فرآیند حفاظت و نگهداری از مسجد جامع اصفهان در طول تاریخ هم به‌وسیلۀ حکومت‌ها و هم با مشارکت مردم انجام پذیرفته است. مشارکت مردم در این فرآیند به‌خوبی در کالبد مسجد جامع اصفهان قابل‌شناسایی است و عوامل فرهنگی و اجتماعی تاثیرگذار در آن شامل این عوامل است. عامل اول اعتقادات دینی جامعه است که از طریق ایجاد نگرش لزوم کنشگری اجتماعی نسبت به محیط کالبدی اجتماعی مسلمانان و لزوم حفاظت از محیط کالبدی اجتماعی به‌عنوان امانت الهی و از طریق سازوکارهای سنت وقف و بانی‌گری، منجر به تداوم مشارکت تاریخی در حفاظت این بنا شده است. در کنار این عامل، عوامل احساس تعلق‌خاطر جامعه و حضور میل به جاودانگی در افکار جامعه از عوامل دیگر مشارکت تاریخی در حفاظت از مسجد جامع اصفهان است.

Cultural and Social Factors Influencing the Historical Participation of the Isfahan People in the Preservation of the Isfahan Jade Mosque

Cultural and Social Factors Influencing the Historical Participation of the Isfahan People in the Preservation of the Isfahan Jade Mosque Social participation is one of the most important concepts of the contemporary world in the field of architecture and urbanism. But our historical experiences have not been left out of this concept. The Isfahan Jame Mosque is an example that has always been visible throughout history, with the participation of the people in its preservation and maintenance. Given the function of social participation in contemporary issues, social study, and understanding of the historical experience of participating in the conservation of the Isfahan Jame mosque is essential for applying it to contemporary experiences. It is one of the most important buildings in the Islamic world that researches have been done about it, but most of these studies has been focused on its physical aspects and its cultural and social aspects have received little attention. On the other hand, the Isfahan Jame Mosque is one of the historical buildings that continues to its functional and physical life for centuries. The purpose of this study is to identify the cultural and social factors influencing the historical participation of Isfahan people in the preservation of the Isfahan Jame Mosque. From the perspective of the research methodology, the research method of this study is qualitative and is based on theoretical theory. In this study, a procedural approach is taken from the induction and is based on data analysis. The required data were extracted from the source of the artifact, ie the Isfahan Jame Mosque itself, and of course the inscriptions as the historical language of the Isfahan Jame Mosque and References including historical texts related to the Isfahan Jame Mosque and related research. The data were then analyzed and conceptualized and coded in three steps. This research seeks to answer the following questions: What are the historical and cultural factors influencing the historical participation of Isfahan people in the preservation and protection of the Isfahan Jame Mosque? And how are they influenced? The results showed that the process of preservation of the Grand Mosque of Isfahan has historically been done by both govern and with the participation of the people. Public participation in this process is clearly identifiable in the body of the mosque. Three general factors were identified from the results of this study. The first factor is the religious beliefs of the community which lead to the continuation of historical participation through the creation of a view of the necessity of social activism towards the physical social environment of Muslims and the necessity of preserving the social physical environment as a divine trust and through the mechanisms of tradition of endowment and patronage in Islamic culture. Has been preserved in Isfahan Jame Mosque. Alongside this factor, the factors of the sense of belonging to the community and the presence of a desire for immortality in the society’s thoughts are other factors of historical participation in the conservation of the Isfahan Jame Mosque.