وحدت هنری یادمان‏های آرامگاهی مدور سبک آذری (نواحی اران و آذربایجان) در سده‏ های 8 تا 9 هجری

تجلی مقابر برجی شکل مدور بر روی مزارات شخصیت‏های مذهبی سیاسی در سده‏های 8 و 9 هجری بر شکل‏گیری شیوه‏ی خاص معماری یادمان‏های آرامگاهی در حوزه کشورهای فعلی دوسوی شمالی و جنوبی رودخانه ارس تا آناتولی شرقی دلالت دارد. دراین شیوه‏ی معماری ،که باید از آن تحت عنوان سبک آذری درنواحی آران –آذربایجان یاد کرد، در چیدمان بدنه‏ی بیرونی مقابر و تزیین هنری سطوح بناهای آرامگاهی بطور نسبتاً یکسان از کلوک و آجرهای ساده و لعابدار فیروزه ای و لاجوردی استفاده شده است. شناسایی 6 مقبره برجی شکل در قفقاز جنوبی، آذربایجان و آناتولی شرقی و تاثیر آن در سایر بناهای مذهبی از جمله یافته های این تحقیق است. مهم‏ترین عوامل ایجاد و توسعه سبک هنری یادمان‏های تدفینی اران و آذربایجان در محیط جغرافیایی یکسان و مرکزیت سیاسی، انگیزه های مذهبی و اجتماعی، هویت متجانس فرهنگی و قومی دسته بندی می شود. سبک خاص هنری موردبحث بر تعالی معرفت‏شناسی و شخصیت‏های موثر مذهبی و سیاسی این نواحی در بنیاد و توسعه چنین سبک و کاربرد یکسان آن برای افراد سیاسی و مذهبی نواحی شمال غربی دریای مازندران دلالت دارد. بنابر تحقیق حاضر ممتاز ترین یادمان‏های آرامگاهی مدور در مقبره‏ی جد شهریاران صفوی در اردبیل به تجلی رسیده است.این مقاله بارویکرد تاریخ فرهنگی وبا استفاده از روش تحلیلی توصیفی وابزار گردآوری اطلاعات ازطریق مطالعات میدانی وکتابخانه ای انجام گرفته است. هدف مقاله نیز بازشناخت و بررسی ویژگی‏های هنری و فنی و گاهنگاری مقابر مدور نواحی اران و آذربایجان و مطالعه عوامل تاثیر گذار جغرافیایی ، سیاسی، محیط فرهنگی ، اجتماعی و هویت متجانس قومی در ایجاد یادمان‏های همسان در سده‏های موردنظر تا توقف ساخت آنها مقارن با ظهور صفویان است. پرسش‏های اصلی تحقیق این است که چه عواملی در ایجاد و گسترش مقابر مدور برجی شکل همسان در سده‏های 8 و9 هجری در حوزه سرزمین‏های شمال غربی دریای مازندران نقش داشته است؟ شخصیت‏های مدفون در این مقابر بیشتر مذهبی هستند یا سیاسی؟ کدام مقبره دراین حوزه از نظر هنری، ممتاز محسوب می شود؟

Artistic Unity of Azari Circular Style Memorial Monuments in the 8th to 9th Hejra(Around Aran and Azarbaijan Area)

Manifestation of circular tower monuments of religious political persons in 8th and 9th Hejra can be seen in the formation of a particular style of memorial monuments within the boundaries of current countries of North and South of Aran river to Eastern Anatolia. This style of architecture is under the title of Azeri style around Aran – Azarbaijan. In this kind of style in setting the outer part of the monument and their artistic decoration of the surface, azure and turquois simple glazed bricks have been used. Recognition of Six monument towershaped in the South of Caucasus, Azerbaijan and Eastern Anatolia and its effects on other religious structures are the findings of this article. The most important factors in developing artistic style of funerary monuments of Aron and Azerbaijan in the same geographical area and political centrality are classified due to social and ethnic identity, cultural and tribal identity congruent. The style in question implies epistemological excellence and influential political religious people of the area in foundation and development of such a style and its similar application for political religious people of the Northern West of the Mazandaran Sea. In regard to this research, outstanding circular memorial monuments are manifested in the cemeteries of the ancestors of the Safavid kings in Ardebil. This article employs a historical cultural approach using descriptiveanalytical method through filed study and library research. The aim of this article is to identify and asses the technical and artistic features of the circular monuments of the Aran and Azarbayejan area. The study of the influential factors such as geography, politics, cultural and social environment and homogeneous ethnic identity in creation of identical monuments are taken into account throughout the intended centuries up to the time they were no longer made coincides with the rise of the Safavids. The main question of this article is what factors were involved in the creation and development of identical circular tower monuments in the 8th and 9th Hejra in the area of the North West territories of Mazandaran Sea. Are the buried ones mainly religious or political figures? Which monuments of the area, in terms of art, can be considered outstanding?