زیبایی‌شناسی اسلامی و آموزه‌های آن در منظر شهر

زیبایی‌شناسی مقوله‌ای است که بیش‌تر در نظرات و دیدگاه‌های حکما و فلاسفه وجود دارد. در فلسفه‌ی اسلامی، زیبایی‌شناسی، معنای دقیق زیبایی‌شناسی غرب را نداشته ‌است. از نظر عرفا زیبایی سرّ است و بحث درباره‌ی آن به دلیل متصل شدن به خالق، معمول نمی‌باشد و این امر باعث شده تا جانب احتیاط رعایت شود و در مقایسه با غرب، کمتر به مقوله‌ی زیبایی‌شناسی پرداخته شود. از این‌رو نظرات اندیشمندان اسلامی در زمینه‌ی هنر و زیبایی را باید در لابه‌لای آثار آن‌ها جستجوکرد. در بینش اسلامی، موجودات همه زیبا هستند، چون وصل به خالق زیبایی‌ها می‌باشند. در این مقاله، زیبایی در قرآن مورد توجه بوده و نظر متفکّران اسلامی در باب زیبایی در چهار دوره مشّاء، اشراق، حکمت متعالیه و معاصر دسته‌بندی و مورد بررسی قرارگرفته است.‌ در ادامه به مشکلات منظر شهر امروزی اشاره شده است.پرسش‌های این پژوهش عبارتند از: 1 اصول و شاخص‌های زیبایی در بینش اسلامی کدامند؟ 2 آموزه‌های زیبایی‌شناسانه اسلامی چگونه در حوزه منظر شهری و معماری منظر قابل ارائه هستند؟. روش تحقیق در این پژوهش، توصیفی– تحلیلی می‌باشد و نتیجه به دست آمده بدین قرار است: فیلسوفان اسلامی منشاء همه‌ی زیبایی‌ها را زیبایی مطلق یعنی حق‌تعالی می‌دانند. از طرف دیگر می‌توان بیش‌تر فیلسوفان اسلامی را کل‌نگر دانست. البته دراین میان افرادی را می توان دارای دیدگاهی بینابین تلقی کرد. در نهایت آموزه‌ها و شاخص‌هایی از زیبایی‌شناسی اسلامی جهت استفاده در منظر شهری ارائه شده است. دنیا، گذرگاه است بنابراین تقویت عوامل تذکر‌دهنده معنوی در منظر حائز اهمیت می‌باشد. همچنین بر توجه به هر دو قطب عینی و ذهنی در زیبایی منظر تاکید شده است.

Islamic Aesthetics and its Instructions in Urban Landscape

Aesthetics is the matter which often exists in wisemen and philosophers’ idea. In Islamic philosophy, aesthetics does not have itsexact meaning as in West. On viewpoint of mystics, is that aesthetics ismystery and discussion on it is unusual due to its connection to God. Thiscauses caution and less consideration to aesthetics in comparison to itsWestern version. Therefore, Islamic philosophers’ viewpoints on art andaesthetics should be studied through their works. In Islamic view, all thecreatures are beautiful due to their link and relation to the creator. In thisarticle, aesthetics in the Koran is considered and Islamic philosophers’ viewon aesthetics are surveyed and categorized in four eras of Masha’a, Eshragh,Hekmate Mota’aliye, and contemporary. The researchquestions include: what are the aesthetics indicators and principles in Islamicview? How can Islamic aesthetic instructions be provided toward urban landscapeand landscape architecture? This is achieved through descriptive analyticalsurvey and the findings are as follow: Islamic philosophers consider purebeauty, God, as the origin of all the beauties. On the other hand, most of the Islamicphilosophers are regarded as holistic ones. Meanwhile, some philosophers have moderateviewpoints. Finally, instructions and indicators of the Islamic aesthetics forurban landscape are presented. This world is a path, thus, reinforcement ofreminding spiritual factors in landscape matter has its own importance. Also,consideration to both subjective and objective axes in landscape aesthetics isregarded to be emphasized.