باورهای زروانی در داستان رستم و اسفندیار

پژوهش در ابعاد دینی داستان رستم و اسفندیار ازجمله مواردی است که با وجود بررسی های بسیار همچنان مورد توجه محققان است. هدف نوشتار حاضر بررسی و تحلیل عناصر زروانی این داستان و میزان تاثیر آنها در وقوع نبرد بین دو پهلوان است که تاکنون در تحقیقات انجام‌یافته کمتر مورد توجه قرار گرفته‌است. از آنجا که این داستان ریشه در عهد باستان دارد، به مانند هر اثر دیگری تحت تاثیر اوضاع و شرایط دینی عصر خود قرار گرفته‌است. باورهای زروانی که براساس بررسی پژوهشگران گرایشی غالب در عصر باستان به خصوص در دورۀ ساسانی بوده این داستان را نیز متاثر ساخته و در بخش های مختلف آن در قالب واژه ها و اصطلاحات گوناگون به صورت پیوسته نمودار شده است. بررسی ها نشان می دهد حجم مطالب زروانی در این بخش از شاهنامه به مقداری است که به راحتی می توان گفت داستان مذکور تحت تاثیر باورهای زروانی ‌است. نکتۀ مهم و قابل‌توجه در این داستان نقش تقدیر و بخت شوم اسفندیار در وقوع نبرد است که عاقبت او را به سوی سرنوشتی که از قبل برایش تعیین شده بود سوق می دهد و بنابر پیش‌بینی جاماسب باعث مرگ او به دست رستم دستان شده است.

Zorvāni Beliefs in RostamoEsfandyār

Studies on religious dimensions of RostamoEsfandyār have always been a major concern of the researchers. This article is an attempt to find out the traces of Zorvāni beliefs in this heroic story. It is publically believed that Zorvānism has been a dominant religion in Old Persian epoch especially in Sasanid Dynasty. This fact, supported by many researches and accompanied by the belief in ominous destiny which finally condemns Esfandyār to death, indicates the direct effect of Zorvānism on RostamoEsfandyār.