طبقه‌بندی ساختاری گونه‌های شعر کوتاه معاصر

کوتاه‌سرایی از جریان‌های مهم ادبی دنیای معاصر است. این جریان در غرب، تحت تاثیر هایکوی ژاپنی و جنبش کمینه‌گرایی شکل گرفت و به عنوان ژانر ادبی هایکوسرایی شهرت یافت، اما در شعر فارسی با پیشینه‌ای کهن و متفاوت، محدود به یک ساختار و گونه نیست و گونه‌های فراوانی را در بر می‌گیرد. در ادبیات ما پیشینه مکتوب و موجود کوتاه‌سرایی به گاهان می‌رسد، که هر بند آن‌ برای خود ساختاری کامل و مستقل دارد. از مانویان و دورۀ ساسانیان و سده‌های نخستین هجری نیز شواهدی از کوتاه‌سرایی باقی مانده‌است. به سبب همین پیشینه و گستردگی کوتاه‌سرایی، در توصیف و تعریف و طبقه‌بندی گونه‌های آن سازگاری دیده نمی­شود. در این پژوهش دیدگاه‌های گوناگون دربارۀ شعر کوتاه بررسی می­شود. سپس با توجه به ویژگی‌ها و پیشینه، این طبقه‌بندی برای گونه‌های مختلف کوتاه‌سرایی پیشنهاد می­شود: گروه نخست: گونه‌هایی با برخورداری از پیشینۀ سنتی چون: مفرد، دوبیتی، رباعی و قطعۀ کوتاه. گروه دوم: گونه­های نو و بدون­پیشینه چون؛ نوخسروانی و سه‌گانی. گروه سوم: فرم‌های آزاد چون: طرح، فرانو.

Structural Classification of Contemporary Short Poems

Concise Writing is an important style in contemporary literature. In Western countries, this trend originated from haiku and minimalism, but in Persian poetry it has a long history and various forms. The earliest form can be seen in Gāhān in which each stanza stands by itself. A number of short poems can be traced in Manichean and Sassanid periods as well as in early centuries after Hijrah. This long history and great variety has made it difficult to classify the short poems. This article through explaining different point of views on short poems, introduces a kind of classification that falls into three groups: First, those poems like closed couplet, tetrastich, quatrain, and fragment; Second, the unprecedented poems such as nowkhosravāni and sehgāni; and Third, the poems in free forms like sketches and the unconventionals.