مهربانان، انتقال‌دهندگان سنت و فرهنگ ملی ایرانی به دوره اسلامی

مقاله حاضر به بررسی بیتی از هفت‌پیکر نظامی می‌پردازد و برای اثبات فرضیه مورد نظر، سیر تاریخی خنیاگری را از ایران و بین‌النهرین باستان، بررسی و ارتباط آن را با آیین مهر و دین زردشت، تحلیل و ارزیابی می‌کند. نگارندگان کوشیده‌اند نمودهایی از این رامشگران را در ادبیاتِ ایران پس از اسلام بررسی کنند و به اثبات برسانند که واژه «مهربان» در دوره‌ای از ایران باستان به نوازندگان و آوازخوان‌های آیینی اطلاق می‌شده و در برخی از آثار ادبیات فارسی نمود یافتهاست. همچنین ننشان داده ایم که مهربانان، خنیاگران مرتبط با آیین مهر بوده‌اند که پیش از گوسان‌ها ظهور کرده‌اند. اینان به همراه گوسان‌ها انتقال‌دهنده داستان‌ها، حماسه‌ها، سنت‌ها و فرهنگ ملی ایران از دوران باستان به دوره اسلامی به شمار می‌آیند. واژه «نوایین» نیز که به اشتباه در همه متون فارسی با صفت مرکّب «نوآیین» خلط شده، در اصل به عنوان واژه‌ای مستقل، صفت نسبی از «نوا» است و باید به «دارای نوا» معنی شود.