بررسی تطبیقی و انتقادی گزارششاهنامه و متون مزدیسنی درباره دیـن بهی و ادیان دیگر

فردوسی براساس منابع مکتوب و شفاهی موجود، شاهنامه را سرود تا عقاید و فرهنگ ایرانیان باستان را برای آیندگان گزارش کند. گرچه منابع مذکور کمابیش بازگوکننده فرهنگ ایران باستان و باورهای مزداپرستی بوده‌اند، اما اثبات گزارش بی‌طرفانه مواضع دینی ایرانیان باستان توسط فردوسی نیاز به بررسی دارد. در این مقاله گزارش فردوسی از نظرگاه مزداپرستان درباره هفت دین (بت‌پرستی، دین مانی، دین مزدک، دین زرتشتی، یهودیت، مسیحیت و اسلام) با مواضع خود متون پهلوی و اوستا سنجیده ‌‌می‌‌‌شود و ویژگی‌های هرکدام به تفکیک بیان ‌‌می‌‌‌گردد. براساس یافته این جستار، آنچه سراینده نامه باستان به نگاه مزداپرستان درباره بت پرستی و دین مزدک نسبت داده، با متون مزدایی مطابقت کامل دارد، ولی آنچه که حکیم توس درباره مواضع مزداپرستان درباره اسلام گزارش کرده، از این متون سرچشمه نگرفته‌است. بقیه ادیان نیز در طیفی میان این دو قرار ‌‌می‌‌‌گیرند.