تحلیل شطح بر مبنای تفکیک وجودشناسی و معرفت شناختی

در بررسی ساختارِ معرفتی و زبانی شطح، رویکردهای متفاوتی وجود دارد. برخی از این رویکردها، عموماً شطح را ناشی از وجودِ پارادوکس در سطحِ گزاره- اعم از پارادوکسِ وصفی و اسنادی- می‌دانند. برخی دیگر سعی در رفعِ تناقض و تقلیلِ شطح به گزاره های حقیقی دارند. بعضی هم با بررسی احوالِ عارفانه و معرفتِ شهودی سعی می‌کنند بین این شکلِ خاصِ بیانی و اشکالِ ویژه تجاربِ عارفانه پیوند ایجاد کنند. همه این رویکردها، ضمن روشن ساختنِ برخی از خصیصه های زبانِ عرفانی، بهطور عام، و شطح، به‌طور خاص، سعی در تحلیل و تاویلِ شطحیات دارند. با وجود این، به نظر می رسد یکی از شاخص های اصلی و بنیادینِ شطح؛ یعنی تفکیک وجودشناختی و معرفت‌شناختی در همه نگرش های رایج، مغفول مانده است. این مقاله به بررسی شاخص های تفکیک وجودشناختی و معرفت شناختی و اهمیتِ آن در پیدایی و تاویلِ شطح می پردازد.