تغذیه انسان از ماهیان آلوده به فلزات سنگین: یک چالش جدی در راستای امنیت غذایی بشر

پژوهش حاضر به‌منظور بررسی اثرات منفی ناشی از انباشت فلزات سنگین در ماهیان و همچنین بدن انسان که به‌واسطه مصرف طولانی‌مدت انسان از ماهیان آلوده حادث می‌شود، انجام شد. فعالیت‌های کشاورزی و صنعتی سهم عمده‌ای در حضور فلزات مختلف از قبیل کادمیوم (cd)، نیکل (ni)، سرب (pb)، آرسنیک (as) و جیوه (hg) در محیط‌های آبی دارند. با ورود مستمر این مواد سمی به اکوسیستم‌های آبی، امکان تجمع زیستی فلزات سنگین در بدن آبزیان مختلف به‌ویژه ماهیان فراهم می‌شود. تجمع زیستی فلزات سنگین توسط ماهیان و توزیع متعاقب آنها در اندام‌های بدن در بین گونه‌های مختلف، متفاوت است. عوامل متعددی از قبیل جنس، سن، اندازه، چرخه تولیدمثل، الگوی شنا، رفتار تغذیه‌ای و موقعیت جغرافیایی می‌توانند بر جذب فلزات سنگین و تجمع زیستی آنها در بدن ماهیان تاثیر بگذارند. بررسی‌ها نشان داد که بیشتر فلزات سنگین در سطح بسیار اندک برای بدن انسان سمی هستند. در بین فلزات مختلف، جیوه، سرب و کادمیوم دارای درجه سمیت بالاتری هستند. از جمله مکانیسم‌های سمیت این فلزات می‌توان به تولید رادیکال‌های آزاد اشاره کرد که به‌منظور ایجاد استرس اکسیداتیو انجام می‌شود. علاوه‌بر این، آسیب به مولکول‌های زیستی مانند پروتئین‌ها، لیپیدها، آنزیم‌ها و اسیدهای نوکلئیک و همچنین، آسیب دی.ان.اِ نیز بخش مهمی از مکانیسم سمیت فلزات سنگین را نشان می‌دهد. بر طبق یافته‌های به‌دست آمده، افزایش میزان غلظت جیوه (hg)، سرب (pb) و کادمیوم (cd) در بافت ماهیان در مقایسه با سایر فلزات سنگین می‌تواند تبعات منفی به مراتب زیان‌بارتری بر بهداشت و سلامت جامعه داشته باشد. از اینرو، لزوم توجه بیشتر به اثرات ناشی از تجمع زیستی این فلزات در بدن ماهیان و امکان انتقال آنها به بدن انسان به‌واسطه زنجیره غذایی احساس می‌شود.

human feeding of fish contaminated with heavy metals: a serious challenge for human food security

the present research was conducted in order to investigate the negative effects caused by the accumulation of heavy metals (hms) in fish as well as the human body, which occurs due to the long-term consumption of contaminated fish. the investigation of various sources of hms showed that agricultural and industrial activities have a major contribution to the presence of various metals such as cadmium (cd), nickel (ni), lead (pb), arsenic (as) and mercury (hg) in water environments. with the continuous entry of these toxic substances into aquatic ecosystems, the possibility of bioaccumulation of heavy metals in the body of various aquatic animals, especially fish, is provided. bioaccumulation of hms by fish and their subsequent distribution in body organs among different species is significant. several factors such as sex, age, size, reproduction cycle, swimming pattern, feeding behavior and geographical location can affect the absorption of hms and their bioaccumulation in the body of fish. a literature review showed that most heavy metals are toxic to the body at very low levels. however, among different metals, hg, pb and cd have a higher degree of toxicity. among the toxicity mechanisms of these metals, we can mention the production of free radicals, which is done in order to create oxidative stress. in addition, damage to biological molecules such as proteins, lipids, enzymes and nucleic acids, as well as dna damage, also show an important part of the toxicity mechanism of hms. according to the findings, an increase in the concentration of hg, pb and cd in fish tissue compared to other hms can have much more harmful consequences on the health of society. therefore, it is necessary to pay more attention to the effects caused by bioaccumulation of these metals in the fish body and the possibility of their transfer to the human body through the food chain.