کارکرد سرمایه مذهبی در پذیرش مهندسی ژنتیک

در انتهای سال 2018 میلادی 28 کشورجهان در مساحتی بیش از 197.1 میلیون هکتار از اراضی زراعی خود را به کشت محصولات تراریخته اختصاص دادند. با وجود توسعه بی سابقه سطح زیر کشت محصولات تراریخته که نشان از رضایت مصرف کنندگان و برتری تولید برای کشاورزان و فواید اقتصادی و به ویژه زیست محیطی برای کشورها دارد اما برخی مخالفت ها با تولید و مصرف این نوع محصولات در جهان گزارش شده است که دارای انگیزه ها و جهت گیری های مختلفی هستند. برخی از این مخالفت ها با انگیزه های به ظاهر مذهبی صورت می پذیرد. مذاهب و مکاتب مذهبی هم از عوامل اصلی و بنیادین در ایجاد و پیشرفت تمدن ها و هم در مواردی عامل اضمحلال آن ها بوده اند. با پیروزی انقلاب اسلامی، توجه به رشد و تعالی در عرصه های علمی با جهش در خور تحسین مجامع جهانی مواجه بوده است. رهبری نظام هیچ فرصتی را برای هدایت جامعه خود به سمت کسب علم و فتح قله های رفیع علم و فناوری، و ترغیب جوانان برای دانش اندوزی از دست نداده است. یکی از ابعاد رشد علمی، مهندسی ژنتیک در کشاورزی و دستیابی به فناوری تولید ملی محصولات تراریخته است که همچون سایر کشورهای دنیا از زمان پیدایش آن در ایران نیز دستخوش نقدهایی به ظاهر دینی و علمی قرارگرفته است. در حال حاضر محصولات تراریخته جزو اقلام اصلی وارداتی به کشور را تشکیل می دهند. این پژوهش با استفاده از روش کتابخانه ای، مطالعه اسنادی و تحلیل محتوا با بهره مندی از الگوی ارتقای سرمایه مذهبی در ایران، بر اساس روش کیفی (گرندد تئوری) به بررسی رویکرد اسلام در مورد کسب علم، توسعه و پیشرفت علمی و همچنین مواجهه با فناوری های نو، به عنوان بعضی از مولفه های سرمایه مذهبی، پرداخته است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که منتقدین این محصولات ادله علمی و فقهی معتبری در مورد زیان بار بودن این محصولات ارائه نداده اند و در نهایت عمل به رویکرد دینی در پذیرش فناوری های نو، باعث بازتولید سرمایه مذهبی در ایران می شود.

Function of Religious Capital in the Acceptance of Genetic Engineering

Religions and religious schools have always been one of the main and fundamental factors in the creation and development of civilizations or their destruction. With the establishment of a religious government in Iran; based on the values of the Islamic Revolution, more attention was paid for science and technology. Iran is now praised for its continued growth in scientific publications during the last two decades. The leadership of the country has not ignored any opportunity to advise the scientific society and the politicians towards gaining knowledge and conquering scientific achievements. One of the scientific fields that has been improving steadily in Iran is Agricultural Biotechnology and Genetic Engineering. However, from the beginning, several religious and scientific concerns have been raised abouth the development and use of Genetically Modified Organisms (GMOs) as the output of these technologies. This research uses the library search, structured documentary reviews and content analysis using the model of enhancing religious capital in Iran, using a qualitative method: grounded theory. The aim is to study the approach of Islam about the acquisition of science, its development and scientific endeavor as well as its position about confrontations with new and advanced technologies. Findings of this study shows that the critics of development and use of GMOs have not presented any credible scientific evidence and/or jurisprudential arguments supporting their claims about the negative effects or their contradiction with Islamic preaches and princiles. We therefore conclude that the religious approach in acceptance of new technologies will result in the enriched and strengthened religious capital in Iran.