دیگری و استکمال نفس در حکمت صدرایی

مسئله این تحقیق، دیگری و تاثیر آن در استکمال نفس از دیدگاه حکمت صدرایی است. برخی از متفکران معاصر در غرب به بحث دیگری و انواع مناسبات انسانی پرداخته‌اند و هر یک از زاویه‌ای آن را بررسی نموده‌اند. استکمال نفس از مسائلی است که ملاصدرا به واسطۀ دو اصل «جسمانیه الحدوث و روحانیه البقا» بودن نفس و «حرکت جوهری»، آن را توجیه عقلانی کرده است. کمال آدمی بر به‌کارگیری دو قوۀ نظری و عملی و رسیدن به مرتبۀ عقل مستفاد و تخلیۀ نفس از رذائل اخلاقی وابسته است. از منظر ملاصدرا، استکمال نفس تنها از رهگذر نشیءۀ دنیوی و حیات اجتماعی قابل‌تحقق است. بی‌‌تردید در حیات اجتماعی نیز آدمی با دیگران ارتباط دارد و سعادت و شقاوت نفس تا حد زیادی در گرو نحوۀ تعامل با آنهاست. مصادیق دیگران، تودۀ مردم، استاد و ولی جامعه است. سالک در سفر چهارم نیز ناگزیر با دیگران، مرتبط است و از این رهگذر نه تنها در هدایت آنان رهگشاست، بلکه این ارتباط در سیر صعودی او نیز اثربخش است. در این مقاله با روش تحلیلی، نحوۀ اثربخشی دیگران در استکمال نفس بررسی خواهد شد.

the other and perfection of the soul in sadra’s philosophy

the issue reviewed in this research is the other and its effect on perfection of the soul from the viewpoint of mulla sadra’s philosophy. some contemporary thinkers in the west have paid attention to the issue of the other and various types of human relationships and each have addressed this issue from a different angle. perfection of the soul is one of the issues that has been rationally justified by mulla sadra through the two principles of corporeality of contingency and spirituality of persistence of the soul and substantial motion. the perfection of a person depends on the use of two theoretical and practical faculties and reaching the rank of acquired intellect and emptying the soul of moral vices. from mulla sadra’s viewpoint, perfection of the soul can only be achieved through worldly mode of being and social life. undoubtedly, in the social life, human beings are connected with others, and the prosperity and adversity of the soul depends, to a large extent, on how one interacts with them. examples of others include the mass of people, the teacher and the guardian of the society. in the fourth journey, the seeker is inevitably connected with others, and thereby, he is not only a pathfinder in guiding them, but this connection is also effective in his own upward journey. in this article, the effectiveness of others in the perfection of the soul will be examined with an analytical method.