شمول گرایی منطقی به مثابه روش عقلانیت نوین

در مواجهه با تنوع نظام‌های منطق سه نظریه معرفی شده است؛ انحصارگرایی، کثرت‌گرایی و ابزارگرایی. انحصارگرایان تنها یک نظام منطق را صحیح می‌دانند، کثرت‌گرایان همۀ نظام‌های منطق را صحیح می‌دانند و ابزارگرایان هیچ نظام منطق را صحیح نمی‌دانند. (صحت منطق برای‌شان موضوعیت ندارد) نظریه‌ای که در این جستار معرفی می‌شود شمول‌گرایی است. شمول‌گرایی نه انحصارگرایی است؛ چون بیش از یک نظام منطق را صحیح می‌داند و نه کثرت‌گرایی است؛ چون همۀ نظام‌های منطق را صحیح نمی‌داند و نه ابزارگرایی است؛ چون صحیح و ناصحیح بودن نظام منطق برایش موضوعیت دارد. ابن‌سینا نیز با تنوع در دانش منطق روبرو بوده است: منطق ارسطویی و منطق رواقیمگاری. او در این مواجهه انحصارگرا نبوده است؛ زیرا اگر چنین بود یکی را انتخاب می‌کرد و دیگری را وامی‌نهاد. وی کثرت‌گرا هم نبوده است؛ زیرا اگر چنین بود هر دو را بدون دخل و تصرف و بی‌کم‌و‌کاست بر می‌گرفت. ابن سینا ابزارگرا نیز نبوده است؛ زیرا صحت نظام منطق برای او موضوعیت داشته است.

Logical Inclusiveness as a Method of Modern Rationality

Encountering the variety of logic systems, three theories have been introduced; exclusivism, pluralism and instrumentalism. Exclusivists consider only one system of logic to be correct. Pluralists consider all systems of logic to be correct. Instrumentalists do not consider any system of logic to be correct (correctness of logic is irrelevant for them). The theory introduced in this essay is inclusivism. Inclusivism is neither exclusivism, because it does not consider more than one system of logic to be correct, nor it is pluralism because it does not consider all systems of logic to be correct, and nor is it instrumentalism, because the correctness and incorrectness of the logic system is irrelevant for it. Avicenna also faced diversity in the knowledge of logic; Aristotelian logic and StoicMegarian logic. He has not been exclusivist in this encounter, because if that was the case, he would choose one and give up the other. He was not a pluralist, because if that was the case, he would have taken both of them without any unwarranted change and all in one piece. Avicenna was not an instrumentalist either, because the correctness of the logic system was relevant for him.