«تاسیس اصل» به مثابۀ روش مطالعۀ انتقادی؛ گزارش موردی

این مقاله از رویکردی انتقادی در مطالعات روش­شناسی با عنوان «تاسیس اصل» یاد می­کند و در پی تبیین این روش کاربردی برآمده ‌است. روش «تاسیس اصل» در قالبی عینی و با مشارکت پژوهشگران حوزۀ علوم انسانی توضیح داده شده‌ و براین‌اساس، پژوهشگران در مراحل چهارگانه و با معین شدن مطالعه‌ای موردی، به نتایج مشخصی رسیده‌اند و کاربردی بودن ساختار و محتوای روش، نشان داده شده‌ است. ازاین رو پژوهش پیش‌رو از خصلت کارگاهی نیز برخوردار است و می‌تواند در مقیاس‌های مختلف دیگری نیز به کار بسته شود. نوشتار پیش‌رو بر اساس توجه‌به روابط سه‌گانۀ هستی‌شناسی، معرفت‌شناسی و روش‌شناسی، تاکید خود را بر توجه‌ به اهمیت و جایگاه اعتباریِ روش‌شناسی در علوم اجتماعی و انسانی قرار داده است، در نتیجه، مبنای تبیین «تاسیس اصل»، وجود ضرورت در پاسخ به «چگونگی» نقد و در جهت تحقق فضای «نقدعلمی» در قلمرو علوم انسانی است. پیش از شرح و ارائۀ این روش کاربردی در حوزۀ مطالعات انتقادی، ریشه‌ها و مبانی معرفتی، و بروز و ظهور نقد علمی بیان شده تا به پیش زمینه­های تکیه‌گاه عقلانی آن نیز توجه شود. همچنین در بدنۀ تحقیق و در اثنای توجه‌به روش «تاسیس اصل» بر حرکت در مسیر تفکر انتقادی به‌مثابۀ مقدمه ای بنیادین برای ورود به نقدپژوهی پرداخته شده است.

“Establishing a Principle” as a Method of Critical Study; a Case Study Report

This article mentions a critical approach in methodological studies entitled “establishing a principle” (ta’sīsi aṣl) and seeks to explain this practical method. The method of “establishing a principle” has been explained in an objective format with the participation of researchers in the field of humanities, and therefore, the researchers have reached specific results in four stages and by setting up a case study, the applicability of the structure and content of the method has been shown. Therefore, the current research has the qualification for a workshop and can be used in various other scales as well. Based on the consideration of the three relationships of ontology, epistemology, and methodology, the present research has placed its emphasis on the importance and creditable position of methodology in social and human sciences, therefore, the basis for explaining “establishing a principle” is the existence of necessity in response to the “quality” of criticism and toward realizing an atmosphere of “scientific critique” in the realm of humanities. Before describing and presenting this applied method in the field of critical studies, the epistemological roots and foundations, and the emergence of scientific criticism are stated so as to draw attention to the background of its rational support. Similarly, in the main part of the research and while paying attention to the “establishing a principle” method, the movement toward critical thinking has been dealt with as a fundamental introduction for entering critical research.