نقش عقل در برانگیختن رفتا‌رهای اخلاقی از منظر علامه طباطبایی

از جمله مسائل مهم در مباحث اخلاقی و فلسفۀ اخلاق، عامل انگیزش اخلاقی و تحقق فعل اخلاقی است. در این جستار می‌کوشیم نقش عقل در انگیزش اخلاقی را از منظر علامه طباطبایی بررسی کنیم. در این راستا، ابتدا سهم و نقش عقل را در افعال ارادی بررسی کرده و عوامل تحقق یک فعل ارادی از منظر علامه طباطبایی مشخص می‌نماییم. سپس مولفه‌های موثر بر اعتبارسازی صحیح عقل عملی را که منجر به تحقق فعل اخلاقی می‌شود، بررسی می‌کنیم. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که از نظر علامه ادراکات حقیقی که توسط عقل نظری ادراک می شوند، علت ناقص انگیزش در فعل اخلاقی و ادراکات اعتباری که توسط عقل عملی اعتبار می‌گردد، عامل تحقق عمل می‌باشند، چنان که علامه نیز در تعریف عقل عملی، آن را مبدا افعال ارادی برمی‌شمارد. البته اعتبارسازی عقل عملی تحت‌تاثیر مولفه‌هایی است که در این پژوهش به آن پرداخته خواهد شد.

The Role of Intellect in Motivating Moral Behaviors from the Perspective of ‘Allāma Ṭabāṭabā’ī

Among the important issues in moral discourses and philosophy of ethics is the factor of moral motivation and the actualization of moral action. This paper seeks to examine the role of intellect in moral motivation from the perspective of ‘Allāma Ṭabāṭabā’ī. In this regard, first, the role of intellect in voluntary actions are examined and the factors for the actualization of a voluntary act are specified from the perspective of ‘Allāma Ṭabāṭabā’ī and then, the components affecting the correct validation of practical intellect that lead to the realization of a moral act are examined. The findings of this study show that according to ‘Allāma, real perceptions that are perceived by theoretical intellect are the cause of incomplete motivation in moral action and the conceptual perceptions that are validated by practical intellect, are the cause of the actualization of action, as ‘Allāma in the definition of practical intellect considers it as the source of voluntary actions. Of course, the validation of practical intellect is influenced by the components that will be addressed in this study.