تبیین علل ضعف‌های اخلاقی در اندیشۀ علامه طباطبایی و مک‌ناتن

مک ناتن براساس دیدگاه خاص گرایی و هم چنین وظیفه‌گرایی (در معنای موردنظر خویش) معتقد است تبیین انگیزش اخلاقی و هم چنین تبیین علل ضعف های اخلاقی باید براساس موقعیتی سنجیده شود که فعل در آن رخ می‌‌دهد. وی اعتقاد دارد زمانی‌‌که شخص در موقعیت انجام فعل قرار می‌‌گیرد، می‌‌تواند از موقعیت خود، دو نوع درک یعنی درک عام و درک محدود داشته باشد. وی درک عام از موقعیت را به افراد بافضیلت نسبت داده و معتقد است اگر شخص به درک عام دست یابد هرگز دچار ضعف اخلاقی نخواهد شد. مک ناتن ضعف اخلاقی را در حوزۀ درک محدود بررسی کرده و عواملی همچون جذابیت فعل غیراخلاقی، غلبۀ احساس بر عقل و قوی بودن ملاحظات غیراخلاقی از ملاحظات اخلاقی را سبب درک محدود از موقعیت و ضعف اخلاقی برمی‌‌شمارد. از سوی دیگر علامه طباطبایی نیز در شکل‌گیری مفاهیم اخلاقی، درک شخص از موقعیت را مدنظر قرار داده‌ و همین امر زمینۀ مقایسۀ اندیشۀ دو متفکر را در حوزۀ تبیین علل ضعف های اخلاقی فراهم آورده است. علامه نیز به دو نوع درک عام و محدود از موقعیت اشاره می‌‌کند. ایشان درک عام را به افراد دارای ایمان قوی اختصاص داده‌ و علت درک محدود را ضعف ایمان، جهالت اختیاری، برتر دانستن لذت های قوای شهوی و غضبی و ضعف اراده (ناشی از عواطف، ملکات اخلاقی، جو اجتماعی) می‌‌داند. درنتیجه هر دو متفکر در حوزۀ تبیین علل ضعف های اخلاقی به دو نوع درک عام و محدود از موقعیت اشاره نموده و درک عام را به افراد بافضیلت اختصاص داده‌اند و هم چنین مسئلۀ ضعف اخلاقی را در حوزۀ درک محدود بررسی نموده‌اند.

Elucidating the Reasons for Moral Weakness in the Thoughts of Allama Tabataba’i and McNaughton

Based on his viewpoint of particularism as well as functionalism (in his own sense of the word), McNaughton believes that the elucidation of moral motivation as well as stating the reasons for moral weakness must be assessed on the basis of the situation in which the action takes place. He believes that when the person gets into a situation to act, he can have two kinds of perception of his situation: i.e., the general and the limited. He attributes the general perception of a situation to pious people and believes that if the person achieves a general perception, he would never get entangled in moral weakness. McNaughton has studied moral weakness in the field of limited perception and viewed such factors as the attractiveness of immoral acts, domination of sensation over reasoning and the immoral consideration being stronger as the causes for limited perception of the situation and moral weakness. On the other hand, Allama Tababtaba’i has also taken into consideration the person’s perception of a situation in the formation of moral concepts and this very issue has provided the ground for a comparison of the two thinkers’ opinions on elucidation of the reasons for moral weakness. Allama points out two types of general and limited perception, too. He attributes the general perception to the strongly faithful people and considers weakness of faith, voluntary ignorance, prioritizing pleasures of faculties of lust and anger, and weakness of determination (resulting from emotions, moral dispositions, and social atmosphere) as the reasons for weakness of faith. Consequently, both thinkers have pointed out two types of general and limited perception of situation concerning elucidation of moral weakness and have attributed general perception to pious people. They have also examined moral weakness concerning limited perception