بررسی انتقادی دیدگاه شهید مطهری پیرامون حصر قلمرو تاثیر تقوا بر معرفت

معرفت و تقوا رابطه‌ای متقابل یا دوسویه دارند. اختلاف حکما دربارۀ مسئلۀ تاثیر معرفت بر تقوا، در اصلِ این اثرگذاری است که بعضی آن را پذیرفته و بعضی منکر آن هستند. اما در مورد عکس این رابطه، یعنی تاثیر تقوا بر معرفت، و به ویژه، در مورد این‌که تقوا مولّد یا زمینه‌ساز چه نوع معرفت‌هایی می‌تواند باشد، میان آنان اختلاف نظر وجود دارد. پرسشی که در این قسمت به ذهن می‌رسد این است که در بحث تاثیر تقوا بر معرفت، کدام یک از معرفت نظری و یا عملی تحت‌تاثیر تقوا قرار خواهد رفت؟ شهید مطهری به عنوان اندیشمند معاصر مسلمان معتقد است تقوا می‌تواند فقط در عقل عملی موثر باشد و تاثیری بر عقل نظری ندارد. این پژوهش با روش توصیفیتحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای با استناد به مبانی دینی به نقد دیدگاه شهید مطهری می‌پردازد. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد اموری مانند تجربۀ عرفانی عرفا، حکم وجدان، عمومیت نصوص دینی، فلسفۀ آفرینش، قوس صعود و عمومیت تجلی بر تاثیر تقوی بر معرفت‌های نظری و عملی دلالت می‌کند.

A Critical Review of Shahid Mutahhari’s Viewpoint concerning Jurisdiction Restriction and the Impact of Piety on Ma‘rifa

Ma‘rifa (doctrinal knowledge) and piety are interactively or reciprocally related. The philosophers’ disagreement over the effect of ma‘rifa on piety is in fact this very efficacy, which some accept and others deny. As for the contrary, that is the effect of piety on ma‘rifa, however, they disagree, especially in terms of what kind of ma‘rifa can piety produce or provide the ground for. The question that crosses one’s mind here is that regarding the effect of piety on ma‘rifa which one of the theoretical or practical ma‘rifa is effected by piety? As a contemporary Muslim scholar, Shahid Mutaharri believes that piety can be effective only on practical intellect and does not have any effect on theoretical intellect. With a descriptiveanalytical method, using library sources, and relying on religious principle, this research undertakes to criticize Shahid Mutahhari’s viewpoint. The findings show that such notions as mystical experience of the mystics, the mandate of conscience, the generality of religious statutes, the philosophy of creation, the arc of ascent, and the universality of manifestation denote the effect of piety on theoretical and practical ma‘rifa.