واکاوی نو از دین به مثابه ذاتی متعین و فراطبیعی با تکیه بر آراء ملاصدرا همراه با نقدی بر دیدگاه فروید

اعتقاد به دین نقش مهمی در معناداری زندگی انسان‌ها ایفا می‌کند از این‌رو اندیشمندان بسیاری به بررسی خاستگاه دین پرداخته‌اند؛ به‌طوری‌که گروهی از اندیشمندان معتقدند این عنصر معنابخش به زندگی منشایی الهی و ماورایی دارد و برخی دیگر آن را بشری و برآمده از توهمات انسان‌ها می‌خوانند. ملاصدرا از نمایندگان معتقد به دیدگاه اول و فروید طرفدار اندیشه دوم است. این نوشتار با واکاوی دین و اوامر الهی با تکیه بر آراء ملاصدرا آشکار می‌سازد فارغ از اختلافات مبنایی اندیشه صدرا و فروید، هسته مرکزی تفاوت دیدگاه هستی‌شناسانه صدرایی و روانشناسی فروید در مورد دین در پاسخ به این سئوال نهفته است که آیا دین ذات متعین و مستقل از ذهن بشر دارد یا نه؟ از منظر هستی‌شناسانه صدرایی پاسخ به این سئوال مثبت و از دیدگاه روانشناسانه انسان‌گرای فروید پاسخ به آن منفی است. این نوشتار تحلیلی فلسفی از منشا دین و اوامر و نواهی آن از طریق بیان علم الهی و تبیین مطابقت دین و نظام احسن با علم الهی با تکیه بر آراء ملاصدرا ارائه و اثبات می‌کند که دین ذاتی متعین و مستقل از توهمات بشری دارد سپس بر همان اساس دیدگاه فروید مبنی بر موهوم انگاری دین و الزامات دینی را نقد می‌کند.

A New Exploration into Religion as a Determinate and Supernatural Essence with Reliance on Mulla Sadra’s Opinions along with a Critique of Freud’s Viewpoint

Belief in religion plays a meaningful role in human life. Thus, many thinkers have undertaken to study the origin of religion, in a way that a group of scientists believe that this significant element of life has a Divine and supernatural origin and others view it as humanistic and originated from human illusions. Mulla Sadra represents the former group and Freud is a proponent of the latter viewpoint. With an exploration into religion and Divine commands and by relying on Mulla Sadra’s opinion, the present article clarifies that apart from the fundamental differences of the views of Sadra and Freud, the central core of the differences of Sadra’s ontological viewpoint and Freudian psychology concerning religion lies in answering to the question as to “whether or not religion has a determinate essence independent from human mind?” From Sadra’s ontological viewpoint the answer to this question is positive and from Freudian humanistic psychology it is negative. This writing presents a philosophical analysis of the origin of religion and its commands and admonishments through explaining Divine knowledge and explicating the conformity of religion and the “best possible order” (niẓām alaḥsan) to Divine knowledge with reliance on Mulla Sadra’s opinion and proves that religion has a determinate essence independent from human illusions, and then, on the same basis, it criticizes Freud’s viewing religion and its obligations as illusionistic.