بررسی تبیین تکاملی ماهیت انسان و مقایسه آن با نظریۀ فطرت در جهان بینی دینی (با تاکید بر انسان به‌عنوان موجودی اخلاقی)

زیست‌شناسی تکاملی و هم‌سو با آن، روان شناسی تکاملی، طیبعت انسانی را به‌عنوان چیزی که تکامل می یابد و نه ماهیتی ثابت و غیرقابل‌تغییر در نظر می‌گیرد. همان‌طور که کل طبیعت زیستی همیشه در معرض جریان‌های تکاملی است، طبیعت انسان نیز به‌عنوان جزیی از کل، تحت تاثیر تکامل قرار می‌گیرد. از طرفی در جهان بینی دینی، فطرت، سرشت ویژه و آفرینش خاص انسان است که غیر از طبیعت که در همۀ موجودات جامد یا نباتی و بدون روح حیوانی یافت می شود و متمایز از «غریزه» که در حیوانات و در بُعد حیوانی انسان وجود دارد می‌باشد. در جهان بینی دینی، فطرت، موهبتی است که از سوی خداوند به انسان عطا شده است تا او را به‌سوی کمال هدایت نماید. در این نوشتار تبیین زیستی از سرشت انسان با تاکید بر حس اخلاقی و تقریر دینی از فطرت (به‌عنوان خمیرمایۀ بنیادین ماهیت انسان و وجه تمایز او از سایر جانداران) مورد بحث قرار می‌‌گیرد و در نهایت نتیجه خواهیم گرفت که در تعریفِ مفهوم فطرت، می توان معنای موسعی را در نظر گرفت که هم موجودیت و سرشت خاص انسانی را در تمایز با سایر موجودات تبیین کند و هم با تبیینات زیستی از تکامل انسان هم‌خوانی داشته باشد. در این تعریف باید فطرت در نگرش دینی را معادل عقلانیت در نگرش زیستی در نظر بگیریم که در هردو نگرش با رشد و شکوفایی آن در گونۀ انسان، او را به‌سوی دین و اخلاق سوق می‌دهد.