گسترۀ کاربرد افعال در مرزبان‌نامه (تنوع معانی، افعال دو جزئی، فعلیارهای عربی تبار)
|
|
|
|
|
|
|
|
نویسنده
|
صادقی امین مهدی
|
|
منبع
|
هنر زبان - 2020 - دوره : 5 - شماره : 1 - صفحه:39 -54
|
|
چکیده
|
نثر فارسی در سده ششم و اوایل سده هفتم هم‌عنان با شعر، قلمرو ادب فارسی را در‌می‌نوردد و به کمال پختگی و اوج خود می‌رسد. مرزبان‌نامه که در آن دوره با خامۀ توانگر سعدالدین وراوینی به روش ترجمه و تهذیب نوشته‌شد و پیوسته مورد استقبال همه ادب‌دوستان قرارگرفت، از جهات گوناگون شایسته بررسی است. چون فعل مرکز ثقل جمله و مهمترین رکن سخن و تنها عنصر تعیین‌کننده ارکان جمله است، در بررسی‌های زبان‌شناسی، اهمیت ویژه‌ای دارد؛ در‌این مقاله، برخی از کارکردهای مهم و پربسامد افعال در‌این اثر؛ از‌جمله تنوع معانی افعال، و برخی از کاربردهای خاص افعال، مطرح‌شده‌است. نتایج پژوهش نشان‌می‌دهد که دامنۀ کاربرد افعال در مرزبان‌نامه، بسیار گسترده است و نویسنده از فرصت‌های زیادی بهره برده تا رنگ یکنواختی و تکرار افعال را از متن خود بزداید. برای‌این‌منظور از واژه‌های زیادی به‌عنوان «همکرد» استفاده کرده تا فعل‌های متنوع و گوناگونی بیافریند. پرکاربردترین همکرد در زبان فارسی همکرد «کردن» است که با فعلیارهای متعددی همراه می‌شود و فعل مرکب می‌سازد. حدود 22 درصد از فعلیارهای عربی در این متن، با همکرد‌های فارسی همراه شده‌اند و فعل مرکب ساخته‌اند.
|
|
کلیدواژه
|
مرزبان‌نامه ,گستره معانی افعال ,افعال کم کاربرد ,تنوع معانی افعال
|
|
آدرس
|
دانشگاه شیراز, ایران
|
|
پست الکترونیکی
|
mahdi1352sadeghi@gmail.com
|
|
|
|
|
|
|