استعاره‌های ساختاری، جهتی و طرح‌واره‌های تصویری از «عشق» در غزلیات شمس (براساس نظریه‌ی لیکاف و جانسون)

زبان از مهم‌ترین دستاوردهای بشر برای انتقال افکار و معناست. ازمنظر زبان‌شناسان شناختی، زبان وسیله‌ای برای انتقال نظام ادراکی و شناختی هر فرد است. براین‌اساس، شاعران و نویسندگان به‌ویژه عارفان زبان را به روشی خاص، که القاگر مفاهیم شناختی، ماورایی، عرفانی و عاشقانه باشد، به‌کار گرفته و بااستفاده‌از فرایندهای زبانی ازجمله استعاره‌ی مفهومی به طرح آن مضامین پرداخته‌اند. استعاره‌ی مفهومیکه نخستین‌بار با نظریه‌ی لیکاف و جانسون در کتاب «استعاره‌هایی که با آن زندگی می‌کنیم» مطرح شدمبتنی بر تجربه و ذهن است. لیکاف معتقد است مضامین ذهنی آدمی اساساً استعاری هستند و این مضامین حتی در لابه‌لای زندگی روزمره‌ی آدمی نیز نمود می‌یابند. از آن‌جا که عرفان، به‌ویژه عرفان مولانا برگرفته‌از تجارب عرفانیِ مبتنی‌بر تجربه‌ی شخصی‌ست؛ جستار حاضر، با روش توصیفیتحلیلی، از نظریه‌ی استعاره‌ی مفهومی لیکاف و جانسون براساس طرح‌واره و انواع استعاره برای دریافت مضامین اندیشگانی مولانا بهره برده است. در این مقاله، استعاره‌ی مفهومی عشق در نمادهای حیوانی غزلیات شمس در دو بخش طرح‌واره و انواع استعاره مطرح شده‌است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که استعاره‌ی مفهومی عشق در بخش طرح‌واره‌های تصویری، در دو وجه حرکتی و قدرتی و در بخش انواع استعاره، به‌صورت استعاره‌های مفهومی ساختاری و جهتی نمود یافته است.

Operating metaphor of the concept of love in Shams (Based on the theory of Lakoff and Johnson)

Language is one of the most important human achievements to transfer thoughts and concepts. From the viewpoint of Cognitive Linguists, language is a tool to communicate everyone’s perceptual and cognitive system. Accordingly, poets and writers, especially mystics have applied language in a particular way so that it inspires cognitive, metaphysic, mystic and romantic concepts; also, they planned their themes by using language processes such as conceptual metaphor. Conceptual metaphor, at first developed by Lakoff and Johnson in the book “Metaphors We Live By”, is based on mind and experience. Lakoff believes that the themes of the human mind are fundamentally metaphoric, and even they are appeared through everyone’s daily life. As mysticism especially Mawlana’s mysticism is derived from his mystical experiences based on personal experiences, the present research has utilized the theory of Conceptual Metaphor by Lakoff and Johnson, based on types of metaphor and image schema for identifying the ideological themes of Mawlana by using a descriptiveanalytic approach. In this paper, the conceptual metaphor of Love in animal symbols of Shams lyrics was propounded in two sections of schema and metaphor types. The results of the research suggest that the conceptual metaphor of Love represented in the two groups of force and path schema, and according to the types of metaphor, they are represented in the form of structural and orientation conceptual metaphors.