زبان عشق در ادب فارسی

عشق ودیعه‌ای ازلی و بی‌منتهاست که حق‌تعالی در وجود همه‌ی کائنات و پدیده‌ها قرار داده است. بقا و هستی موجودات به‌واسطه‌ی عشق ممکن می‌شود و بدون وجود آن، جهانِ کائنات را آب و رونقی نیست. آثار نگاشته‌شده درباره‌ی عشق، از گذشته‌ای بسیار طولانی برخوردار است تاجایی‌که نخستین نشانه‌های اشعار عاشقانه‌ی ادب پارسی در آثار شعرا و عرفای قرن سوم و چهارم هجری ازجمله رودکی و با یزید بسطامی ملاحظه می‌شود. باتوجه‌به گستردگی و وسعت معنایی واژه‌ی عشق و عمومیت آن درمیان همه‌ی ملل جهان، اقوام مختلف با فرهنگ‌های گوناگون، هرکدام به تعریف و توصیف این کلمه پرداخته‌اند و آن را مقدّس شمرده یا ستوده‌اند. در عرفان و تصوّف اسلامی نیز این واژه رنگ‌وبویی خاص یافته است، همه جا و همه وقت، قدر دیده و برصدر نشسته و همواره مقدس شمرده شده است. در این مقال، به تعریف و توصیف این واژه‌ی گسترده و ناخویشتن‌دار پرداخته شده، زوایای مختلف آن کاویده، و به سوالاتی چند درمورد آن پاسخ داده شده است؛ ازجمله چیستی عشق، پیدایش آن در ادبیّات فارسی و ظهور آن به‌صورت خاص در ادبیات عرفانی. همچنین نظر برخی از بزرگان عرفان اسلامی هم در این زمینه بیان شده است.