هندسه‌ی زبانی سوره‌ی حمد

سخن از ساختار زبانی سوره‌ی حمد جدا از مسایل گسترده‌ی تفسیری که در تاریخ فرهنگ دینی پررنگ و ارج است، جستاری روش‌مند را با رویکردهای نوین در حوزه‌ی زبان و ادب ارایه می‌نماید. خاستگاه این روش همان‌جایی است که به‌جای تفصیل، اجمال را برمی‌گزیند و به‌جای ساختارهای انتزاعی و ذهنی از هندسه‌ی حسی و عینی پرده برمی‌دارد؛ یعنی بنای این نوشتار بر اساس طرحی از سه حوزه‌ی سپاس و ستایش و نیایش است که قطعاً در ساختار زبانی سوره‌ی حمد دیدنی و آموختنی است. بی‌گمان با روشن‌شدن پیکره‌ی زبانی سوره‌ی حمد دلایل برتری و نیکومنظری این سوره و پایگاه آن در گفتمان دین‌مدارانه و نقش بی بدیلش در راز و نیاز و نماز آشکارتر می‌گردد. نخستین تجلی‌گاه این هندسه‌ی زبانی در آیه‌ی تسمیت یا بسم اﷲ الرّحمن الرّحیم است که سپاس یزدان با نیایش درهم می‌آمیزد و گفتار و رفتار دین‌باوران را سامان می‌بخشد. شش درنگ این مقاله همه پیرامون شرح سه ضلع اثرگذار در بافتار معنایی و زبانی سوره‌ی حمد است که‌یک به‌یک در چهارچوب اندوخته‌های زبان عرفان و عرفان زبان از راه می‌رسند و ادب‌پژوهان را مخاطب خویش قرار می‌دهند.