مداخلات پیشگیرانه در خصوص مصرف دخانیات توسط نوجوانان ایرانی: یک مطالعه مروری

زمینه و اهداف: با توجه به روند رو به رشد مصرف دخانیات در میان نوجوانان، انجام مداخلات موثر برای پیشگیری از مصرف دخانیات در این گروه ضروری است. لذا در این پژوهش، ضمن بررسی وضعیت مداخلات پیشگیرانه در خصوص مصرف دخانیات در بین نوجوانان ایرانی به ویژه مداخلات نظریه/الگومحور، در میان دیگر مطالعات ذی‌ربط نیز بررسی و احصاء نموده و از نظر تاثیر/عدم تاثیر دسته بندی نمایند.   مواد و روش‌ها: این پژوهش یک مطالعه مروری در ادبیات پژوهشی بود. کلید واژه‌های مورد نظر در این مطالعه شامل دخانیات، سیگار، قلیان در عنوان و چکیده کلیه مقالات چاپ شده تا آبان ماه سال 1396 در پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی (sid) و google scholar (به عنوان جستجوگر تکمیلی) بودند. پس از حذف موارد تکراری و بدون ارتباط از میان مقالات استخراج شده، متن کامل مقالات منتخب نهایی با موضوعیت مداخلات پیشگیرانه از مصرف دخانیات در نوجوانان، بررسی و نتایج حاصله در عبارات و جداول دسته بندی شدند.یافته‌ها: از میان 1078 مقاله استخراج شده، در نهایت تعداد 14 مقاله مورد بررسی قرار گرفتند. مداخلات انجام شده به دو دسته عمده تقسیم شدند. در مجموع در 9 مطالعه، الگوها و نظریه‌های آموزش بهداشت مبنای مداخله بودند و در 5 مطالعه دیگر، از رویکردهای دیگری استفاده شده بود.نتیجه‌گیری: به رغم تاثیرگذاری هر دو نوع مداخله، مداخلات الگو/نظریه محور بیش از دیگر مداخلات در پیشگیری از مصرف دخانیات مورد استفاده قرار گرفته اند و این امر می‌تواند به دلیل تاثیرگذاری مطلوبتر و روشنتر این نوع مداخلات در تغییر رفتارهای گوناگون حوزه سلامت باشد.