بررسی و پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش در حوضه نیرچای با استفاده از مدل anp

زمین‌لغزش‌ یکی از مهم‌ترین فرایندهای ژئومورفولوژیکی دامنه‌ای می‌باشد که علاوه بر نقش قابل توجهی که در تحول و تکامل دامنه‌ها دارد گاها به عنوان یک مخاطره جدی نیز مطرح می‌گردد. در این رابطه، تهیه نقشه‌های پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش یکی از راهکارهای اساسی برای مدیریت کاهش خطرات این پدیده به‌شمار می‌رود. در پژوهش حاضر خطر وقوع زمین‌لغزش در سطح حوضه آبریز نیرچای، واقع در استان اردبیل، مورد ارزیابی قرار گرفت. روش‌شناسی پژوهش مبتنی بر مدل فرایند تحلیل شبکه‌ای (anp) در بستر سیستم اطلاعات جغرافیایی (gis) می‌باشد. بدین منظور تعداد 10 متغیر موثر بر وقوع زمین‌لغزش شامل متغیرهای شیب، جهت شیب، ارتفاع، طول دامنه، تحدب سطح زمین، سازندهای زمین‌شناسی، بارش، فاصله از آبراهه، پوشش گیاهی و کاربری اراضی وارد مدل گردیدند. نتایج نشان می‌دهد که سه متغیر شیب (با وزن 0.217)، لیتولوژی (با وزن 0.217) و بارش (با وزن 0.167) از بیشترین میزان اهمیت برخوردار بوده و در واقع، کنترل‌کننده‌های اصلی فرایند زمین‌لغزش در سطح حوضه آبریز نیرچای به شمار می‌روند. نتایج پهنه‌بندی خطر وقوع زمین‌لغزش نیز حاکی از این است که حدود 9.8 درصد از سطح حوضه نیرچای در کلاس خطر بسیار زیاد و درحدود 19.3 درصد آن نیز در کلاس خطر زیاد قرار می‌گیرد. پهنه‌های بسیار پرخطر و پرخطر عمدتا در قسمت‌های میانی حوضه نیرچای پراکنده شده‌اند. در این قسمت از حوضه، متغیرهای مختلفی از قبیل شیب مناسب (مخصوصا 20 تا 40 درصد)، سازندهای زمین‌شناسی آسیب‌پذیر، ارتفاع متوسط، دریافت نزولات جوی مطلوب، تراکم زهکشی بالا و غیره باعث افزایش پتانسیل وقوع زمین‌لغزش گردیده است.