کارایی زیست محیطی منابع آب کشور تحت محدودیت محیطی و اثرات فزاینده فضایی در ایران

آب می‌تواند به عنوان یکی از مهم‌ترین رشد و توسعه اقتصادی هر کشور دانست. کمبود منابع آب و کارایی پایین روش‌های بهره‌برداری از آن در سطح کشور باعث بهره‌برداری بیش از حد از منابع آب زیرزمینی و مشکلات زیست محیطی در ایران گردیده است. در این مطالعه، کارایی زیست‌محیطی منابع آب در کل کشور و برای ارزیابی کارایی از مدل متغیر کمبود (slack based) مبتنی بر relaxation را در نظر گرفته شد. سپس، در این پژوهش با کاربرد مدل پانل پویای تصادفی با کاربرد روش گشتاورهای تعمیم‌یافته فضایی در دوره 1390 1397 در 31 استان اثر آستانه‌ای استخراج منابع آب بر شاخصه‌ای کلان اقتصادی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج کارایی کلی مرحله اول به‌طور قابل توجهی بالاتر از کارایی بهره‌برداری منابع آب در مرحله دوم است و کارایی کلی نزدیک به کارایی مرحله دوم است و کارایی مرحله دوم تعیین‌کننده کارایی کلی زیست محیطی استان‌های اصفهان، کرمان، سمنان، خراسان شمالی، خراسان جنوبی، خراسان رضوی و یزد روند پایین رو به وخامت داشته‌اند. متغیر دوربین فضایی sar دارای ضریب 142/0 است که نشان داد کارایی منابع آب در بین استان‌ها که موقعیت جغرافیای آن از بُعد محیط‌زیستی مستقل از تقسیمات سیاسی است، دارای تاثیرات سرریز فضایی بر تولید ناخالص داخلی استان‌های مجاور است. کارایی کلی بهره‌برداری از منابع آب دارای اثرات ناگهانی فضایی است و کارایی کلی مناطق تحت تاثیر مناطق همسایگی قرار دارد. اثرات مستقیم و غیرمستقیم مصرف آب داخلی، درجه باز شدن و ساختار صنعتی عوامل موثر معنادار از کارایی کلی منابع آب در ایران هست. اثرات فضایی مصرف آب داخلی و ساختار صنعتی تاثیر معناداری دارد. به‌منظور بهبود کارایی بهره‌برداری از منابع آب، دولت، شهروندان و کشاورزان باید بر روی راه‌حل‌هایی مانند کاهش آلودگی، صرفه‌جویی در مصرف آب داخلی و تبدیل ساختار صنعتی تمرکز کنند.

environmental efficiency of the country's water resources under environmental constraints and increasing spatial effects in iran

abstractwater can be considered as one of the most important factors of growth and economic development of each country. the lack of water resources and low efficiency of methods of operation in the country has made the country to use excessive groundwater resources and have environmental problems in iran. in this study, environmental efficiency of water resources across the country in order to evaluate the efficiency of the variable based model (slack based) model on relaxation was considered. then, in this study, using the dynamic panel model with the application of the generalized moments of space in 2011 2018 in 31 provinces, the effect of threshold extraction of water resources was studied. the results of the overall efficiency of the first stage were significantly higher than the performance of water resources in the second stage and the overall efficiency was close to the effectiveness of the second stage and the efficiency of the second stage determined the overall effectiveness of the environmental efficiency of isfahan, kerman, semnan, north khorasan, south khorasan, razavi khorasan, and yazd. the sar space variable had a coefficient 0.142, which indicated that the efficiency of water resources across the provinces, where the geography location was independent of political divisions, had spatial effects on the real gdp of the neighboring provinces. overall efficiency of water resources had sudden spatial effects and the overall efficiency of regions was affected by neighborhood regions. direct and indirect effects of internal water consumption, opening degree and industrial structure had meaningful effect on the overall efficiency of water resources in iran. the spatial effects of internal water consumption and industrial structure had a significant effect. in order to improve the efficiency of water resources, the government, citizens and farmers should focus on solutions such as reducing pollution, saving domestic water and converting industrial structures. it was suggested that in the lower efficiency oblasts with less efficiency in order to improve efficiency, production structures and technologies with the use of more efficient water resources rather than destructive and polluting technologies, the government controled and improved the efficiency of the country 's water consumption by implementing strict laws to protect the country 's water resources.introductiontoday, water shortages are the biggest problem in the world, and the crises caused by the lack of freshwater resources pose a serious threat to sustainable development, the environment, health and well being of human beings, so that it forces governments to change how to deal with these resources and include collaborative management practices in all stages and levels of water and environmental management (zhao et al., 2017).