بررسی ساختار معماری کبوترخانه‌ میرزا احمد گَوَرت (نوآوری در افزایش تولیدات کشاورزی)

یکی از مهم‌ترین سازه‌های بومی ایران که ارتباط مستقیم با اقتصاد کشاورزی دارد، بناهای موسوم به کبوترخانه است. استان اصفهان از مناطقی است که در زمینه‌ پیشینه و ساخت کبوترخانه در تاریخ محلی ایران نقش به‌سزایی داشته است. از آنجایی که کبوترخانه‌های گورت تاکنون از نظر تاریخی و باستان‌شناسی به‌دقت مطالعه نشده‌اند، هدف پژوهش حاضر، نشان دادن اهمیت بناهای مذکور را در این پهنه‌ فرهنگی و همچنین مطالعه‌ ویژگی‌های معماری و ساختاری کبوترخانه‌ها را مشخص سازد. مهم‌ترین پرسش این پژوهش این است که چه تمهیداتی در ساخت این بنا اندیشیده شده است؟ روش پژوهش به‌کار‌رفته شامل گردآوری و تحلیل اطلاعات به روش میدانی و کتابخانه‌ای انجام گرفته است. به‌منظور دستیابی به اهداف یاد‌شده، کبوترخانه‌ میرزا احمد به‌عنوان کبوترخانه‌ اصلی مورد مطالعه موردی قرار گرفته است. نتایج پژوهش نشان می‌دهند که این کبوترخانه با توجه به اسناد برجای مانده، مربوط به دوره‌ صفوی است که در دوره‌ قاجار نیز مورد استفاده قرار گرفته است. این بنا دو طبقه است و نقشه‌ آن استوانه‌ای‌شکل و با خشت ساخته شده است مصالحی که کاملاً بوم‌آورد بوده و آسیبی به محیط‌زیست نمی‌رساند. همانند سایر کبوترخانه‌های مناطق دیگر ایران هدف اصلی ساخت این کبوترخانه‌ها تولید کود برای تقویت زمین‌های کشاورزی بوده است که به نوعی جهت افزایش تولیدات کشاورزی بوده است، هرچند مصارف دیگری نیز برای آن‌ها فرض کرده‌اند. معماری و سازه‌ این بناها از الگوی نسبتاً واحدی برخوردار هستند و در ظاهر بسیار ساده به‌نظر می‌رسند ولی مهندسی پیشرفته در ساخت آن‌ها، ذوق، هنر و دانش مهندسی معماران ایرانی را نشان می‌دهد. مهندسان این سازه‌ها برای ساخت این عمارت‌ها از علم مهندسی سازه، جانورشناسی و ریاضیات بسیار بهره برده‌اند.

Investigation of the architectural structure of Mirza Ahmad Gavart Pigeon House.(Innovation in increasing agricultural production)

One of the most important indigenous structures in Iran, which is directly related to the agricultural economy, is the socalled pigeon house. Isfahan province is one of the regions that has played an important role in the background and construction of pigeon houses in the local history of Iran. Since Gavart pigeon houses have not been carefully studied historically and archaeologically, the present study tries to clarify the importance of these buildings in this cultural area in terms of political, economic and geographical relations. The method used, in addition to studying historical sources, is archeological field activity. In order to achieve the mentioned goals, Mirza Ahmad Pigeon House has been studied as the main pigeon house. The results show that this pigeon house is related to the Safavid period according to the surviving documents, which was also used in the Qajar period. This building has two floors and its plan is cylindrical and made of clay. Like other pigeon houses in other parts of Iran, the main purpose of building these pigeon houses was to produce fertilizer to strengthen agricultural lands, but industrial uses, pest eradication and even the possibility of temperature and rainfall changes should be considered. The architecture and structure of this building have a relatively single pattern and seem very simple in appearance, but the advanced engineering in their construction shows the taste, art and engineering knowledge of Iranian architects.This building has two floors and its plan is cylindrical and made of clay. Like other pigeon houses in other parts of Iran, the main purpose of building these pigeon houses was to produce fertilizer to strengthen agricultural lands, but industrial uses, pest eradication and even the possibility of temperature and rainfall changes should be considered. The architecture and structure of this building have a relatively single pattern and seem very simple in appearance, but the advanced engineering in their construction shows the taste, art and engineering knowledge of Iranian architects.