تبیین ویژگی های کالبدی بادگیر در معماری سمنان

یکی از عناصر تاریخی مهم و اثرگذار بر معماری ایران، بادگیر است. معماران ایرانی، این عنصر را در رویکرد طراحی اقلیمی به کار می گرفته اند. بادگیر یک سیستم سرمایشی ایستا است که با استفاده از انرژی تجدیدپذیر باد، امکان تهویه طبیعی ساختمان را نیز فراهم می کند. بادگیر در سیمای شهرهای قدیمی ایران، به عنوان یک عنصر اثرگذار مطرح بوده، به طوریکه پس از مناره های مساجد، عنصری مهم در خط آسمان شهر قلمداد می شد. امروز صنعت ساختمان با مصرف چهل درصد از انرژی جهانی و سیستم های خنک کننده و گرم کننده نیز با مصرف حدود شصت درصد انرژی در یک ساختمان، تهدیدی جدی در ایجاد چالش های زیست محیطی هستند، از این رو سیستم های غیرفعال مثل بادگیرها می‌ توانند جایگزین هایی سنتی ولی مفید برای کاهش مصرف انرژی باشند. پژوهش حاضر با هدف مطالعه بادگیرها در معماری بومی شهر سمنان انجام گردیده است. در مطالعه میدانی تعداد 37 خانه از خانه های تاریخی و واجد ارزش معماری در شهر سمنان انتخاب شده و ویژگی های کالبدی بادگیرهای موجود مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان می دهد که در گذشته، بناهایی همچون آب انبارها، دارالحکومه قدیم و خانه های تاریخی در سمنان دارای بادگیر بوده اند. ویژگی های بادگیرها نیز شامل جهت استقرار رو به شمال، تیغه ها عمدتا x شکل، ارتفاع بادگیرها از کمتر از 2 متر تا 11.5 متر متغیر بوده و اکثرا دارای سقف مسطح هستند. به لحاظ تزیینات نیز، تعدادی از بادگیرهای بناهای مسکونی سمنان فاقد تزیینات بوده و تعدادی نیز با مصالحی مانند آجر، گچ و یا کاه گل تزیین شده اند.

Explaining the physical characteristics of windbreaks in Semnan architecture

One of the most important factors on the Iranian architecture is Windcatcher. Iranian architects has been applied this element on climate designing. A windcatcher (wind tower, wind scoop) is a traditional architectural element used to create natural ventilation and passive cooling in buildings. Windcatchers come in various designs: unidirectional, bidirectional, and multidirectional. Windcatchers are widely used in North Africa and in the West Asian countries around the Persian Gulf, and have been for the past three thousand years. Windcatchers vary dramatically in shape, including height, crosssectional area, and internal subdivisions and filters. Windcatcher is a static cooling system, which provides buildings with natural ventilation using wind renewable energy. Windcatcher have been known as one of the most effective elements in Iranian ancient city architecture; so that, they have been identified as the second most important elements after Mosque Minaret. Nowadays, building industry and cooling and heating systems by using 40% and 60% of the world’s energy respectively are considered serious threats to the environment. Therefore, passive systems like Windcatchers could be adequate replacements with respect to energy consumption. Current project aims to study Windcatchers in the traditional architecture of Semnan. 37 buildings with architectural values were selected in the field study and their Windcatcher characteristics were evaluated. Results show that buildings such as Ab anbar, Government House and historical houses had Windcatchers in the past. Windcatcher characteristics included their northward direction, Xshape blades, heights between 2 to 11.5 meters and their horizontal roof. Some of the Windcatchers were decorated using bricks, chalk, cobb or clom but the others were not decorated at all.