گونه‌شناسی مسکن و تکنیک‌های ساخت بومی در روستای تاریخی الگن

روستای الگن از توابع بخش چاروسا (63 کیلومتری شمال شهر دهدشت) در شهرستان کهگیلویه، در زاگرس جنوبی قراردارد. وجود ساختارهای تاریخی کالبدی و روابط فرهنگی اجتماعی که در طول زمان در دل بافت کهن روستا شکل گرفته است، از یک سو و جنگل‌های تنک بلوط در منطقه، الگن را به مجتمع زیستی کم‌نظیری مبدل ساخته که شناسایی دارایی‌های فرهنگی و حفاظت از ساختارهای تاریخیطبیعی آن را ضروری می‌سازد. استقرار روستا در عرصه متصل به تنگه الگن که تنها راه تاریخی دسترسی به لنده و بهبهان بود، از یک سو و وجود منابع آب شیرین و عرصه‌های مستعد کشاورزی از سوی دیگر، سبب شکل‌گیری ساختارهای درهم‌تنیده فشرده بافت تاریخی در راستایی خطی شده است. پژوهش حاضر با هدف شناخت الگوهای مسکن بومی و تکنیک‌های ساخت ابنیه تاریخی در روستای الگن، ضمن جمع‌آوری تاریخ شفاهی و مطالعات فرهنگیاجتماعی، ساختارهای کالبدی موجود در هسته تاریخی سکونت‌گاه را مورد بررسی و تحلیل قرار داده و می‌کوشد تا به پرسش‌های زیر پاسخ دهد؛ چه عواملی بر شکل‌گیری هسته تاریخی خطی سکونتگاه موثر‌ بوده‌است؟ تیپولوژی و ساختار فضایی الگوهای مسکن بومی در روستا چگونه‌است؟ تکنیک‌های ساخت تاریخی چه رابطه‌ای با مصالح بوم‌آورد در منطقه دارد؟ به دلیل فقدان هرگونه مطالعات مدون در زمینه تاریخ سکونت‌گاه‌های منطقه و ازآنجمله الگن، پژوهش با استناد به مطالعات جامع ، میدانی با رویکردی تحلیلی تفسیری به موردپژوهی هسته تاریخی روستا پرداخته و تلاش‌دارد از طریق مستندنگاری مولفه‌های کالبدی بافت، الگوهای بومی، تکنیک‌های ساخت و فرآیند تحول آنها را موردشناسایی قراردهد. براساس نتایج پژوهش، ساختار خطی روستا (با راستایی شمال غربی جنوب شرقی) منطبق بر ساختار توپوگرافیک بستر جغرافیایی بر روی تپه سوق‌الجیشیکه دید مناسبی به تنگه داشته و دفاع از روستا در برابر مهاجمان را تسهیل ‌می‌نمود شکل‌گرفته است. همچنین با بررسی ساختار 30 واحد مسکونی تاریخی، می توان سه الگوی اصلی شامل الگوی نه‌قسمتی (توو)، چنداتاقه ساده و چنداتاقی ایوان‌دار(عمارت) را مورد شناسایی قرار داد. اگرچه تکنیک‌های ساخت ابنیه، منطبق بر مصالح بومی (سنگ لاشه، تنه‌های بلوط و ملات گچ) است، اما آشکارا می توان کاربست شیوه‌های محلی و پیشرفت تکنولوژیک آنها و توجه به شیوه‌های طراحی اقلیمی را در معماری ابنیه بومی روستا مشاهده کرد.

Typology of indigenous housing patterns and their construction techniques in the historic village of Algen

Algen is historic village in South Zagros, located in 63km north of Dehdasht in Charousa district, Kohgiluyeh Boyer Ahmad Province. The existence of historical structures sociocultural relations that have been formed over time in the heart of the ancient fabric, and the sparse oak forests in the region, has transformed Algen into a unique biological complex that necessitates the identification of cultural assets and the preservation of its naturalhistorical structures. Establishment of the village beside the Algen Strait, which was the only historical way to access Lendeh Behbahan, and the existence of waterresources and potential of agricultural plots, has led to the formation of intricate structures of historical fabric in a linear direction the northern hill.Collecting the oral history of the Village focus on its SocioCultural assets, the Research emphasizes on Historical structures that shapes the general features of the village and tries to identify its indigenous housing patterns, construction techniques their transformation process. The article seeks to recognize different aspects of Sustainability in vernacular dwellings and give accurate answers to the following questions: Which factors have influenced on the formation of the linear historic corezone of the settlement? What is the typology and spatial structure of indigenous housing patterns in the village? What is the connection between historical construction techniques and local materials? Which parameters in the climatic design of the vernacular buildings of the village, have been considered by the local architects?Due to the lack of written studies on the history of settlements in the region, particularly Algen, the article by citing comprehensive field studies documentation, use analyticalinterpretive approach to identify the historic core zone of the village. According to the results, the linear structure of historic zone of the settlement (with a northwestsoutheast direction) formed in accordance with the topographic lines of the geographical context on the northern hill, which had a good view to the Algen strait that facilitated the defense of the village against invaders.By analyzing the plans of historical residential units (30 Samples), three spatial patterns including ninepart (Tu) type, simple rooms’ type and multi Rooms with Porches (Mansion) type were identified. Although the construction techniques are consistent with local materials (carcass stone, oak trunks and gypsum mortar), but the use of local methods, their technological progress and attention to sustainability in Design process can be seen in the vernacular dwellings of the Historic Fabric.