بازشناسی ویژگی های کالبدی و عناصر طبیعی حیاط های مرکزی در خانه‌های تاریخی شهر اصفهان

حیاط مرکزی به عنوان یکی از الگوهای بومی، کهن و هویت بخش معماری، در ترکیب و سازمان‌دهی کالبدی فضایی اغلب خانه‌های سنتی اقلیم گرم و خشک شهرهای ایران از جمله شهر اصفهان دیده می‌شود. هدف این پژوهش، شناسایی ویژگی های کالبدی حیاط‌های مرکزی از نظر راستای قرارگیری، نسبت ابعادی جداره های رو به حیاط، تناسبات و درصد بازشو ها، نسبت فضای باز و بسته و نسبت عناصر طبیعی (آب و پوشش گیاهی) در خانه های تاریخی شهر اصفهان می باشد. روش این تحقیق مورد پژوهی و توصیفی تحلیلی است. تحلیل داده‌ها بر طبق روش کیفی و از طریق مقایسه و تفسیر انجام شده است. روش گردآوری اطلاعات از طریق مطالعات کتابخانه ای، اسنادی و مشاهدات و اندازه گیری های میدانی صورت گرفته است. در این تحقیق 35 مورد از خانه‌های تاریخی دارای حیاط مرکزی به‌صورت غیرتصادفی در دسترس و هدفمند انتخاب و مورد آزمون قرار گرفت. نتایج این تحقیق بیانگر این است که زاویه قرارگیری 65 درصد از حیاط های مرکزی مورد مطالعه بین 200 درجه جنوب‌شرقی و غربی می‌باشد. بیشترین نسبت ابعادی (l/w) حیاط های مرکزی نسبت 4/1:12/1:1 می‌باشد. نسبت فضای باز به کل فضای خانه‌های تاریخی، 5020 درصد می‌باشد. نسبت سطح آب به فضای حیاط مرکزی در 70 درصد از خانه های مورد مطالعه بین 102 درصد بوده و نسبت پوشش گیاهی به فضای حیاط در 73 درصد از خانه های مورد مطالعه بین 3010 درصد می‌باشد. یافته های این پژوهش می‌تواند در طراحی بناهای معاصر با الگوی حیاط مرکزی و همچنین بررسی و شناخت ویژگی های اقلیمی حیاط های مرکزی در شهر اصفهان کاربرد داشته باشد.

Recognition of the physical characteristics and natural elements of courtyards in the historical houses of Isfahan

Courtyard is one of the indigenous and old patterns and identifiers of Iranian architecture, which is seen in the physical spatial composition and organization of most traditional homes in hotarid climate in Iranian cities such as Isfahan. The aim of this study is to identify the physical characteristics of the courtyards in terms of orientation, aspect ratio of courtyard facades, proportions and percentage of openings, closed space to open space ratio and the ratio of natural elements (water and vegetation) in the historical houses of the city of Isfahan. The method of this research is case study and descriptiveanalytical analysis. The data analysis is done in a qualitative way through comparison and interpretation. For information gathering, library studies, documents and observations and field measurements have been used. In this research, 35 historical houses with central courtyard have been purposefully selected and nonrandomly tested. The results of this study indicate that the orientation of the 65 percent of the studied courtyards, is between 020° SouthEast and West. The largest aspect ratio (L/W) of the courtyards is 1:1.2, and 1:1.4. The ratio of open space to the total space of historical buildings is 2050 percent. The proportion of water to the courtyard area in 70 % of the studied homes is between 210 % and the proportion of vegetation to the courtyard space in 73 percent of the studied houses is between 1030 percent. The findings of this study can be applicable in the design of contemporary buildings with the pattern of the courtyard as well as studying and understanding the climatic characteristics of courtyards in the city of Isfahan.