تحلیل العلاقات التناصیة ل«الدنیا» فی نهج البلاغة والقرآن الکریم

بینامتنی» نظریه‏ای است که به بررسی روابط و تعامل بین متن‏ها می‏‏پردازد. بر اساس این نظریه، هر متن بر پایه متونی که پیشتر خوانده‏ شده است معنا می‏دهد. قرآن همواره در آثار اسلامی و به ویژه روایات ائمه اثرگذار بوده است. یکی از متون حدیثی که رابطه بینامتنی آن با آیات قرآن به صورت چشمگیری قابل تحلیل است، نهج‏البلاغه. از جمله موضوعاتی که نهج‏البلاغه فراوان از قرآن تاثیر پذیرفته، «دنیا» است، به طوری که در هر دو متن، از دنیا سه تصویر: «دنیای ممدوح»، «دنیای مذموم» و «علت مدح وذم دنیا» ترسیم شده‏ است. پژوهش حاضر با تمرکز بر موضوع «دنیا» و با روش توصیفی تحلیلی در پی پاسخ به این سوال بر آمده است تحلیل روابط بینامتنی «دنیا» در نهج‏البلاغه و قرآن چگونه است؟ یافته‏های تحقیق حکایت از آن داشت در نمونه بینامتنیت کامل متنی، امام علی(ع)، آیه: «اَ رَضیتُمْ بِالْحَیاة الدُّنْیا مِنَ الْآخِرة» را بدون تغییر در ساختارش به کار برده است. در بینامتنیت کامل تعدیلی، دو نمونه بحث گردید از جمله، این سخن امام(ع): «قَدْ خَسِرْتَ دَارَ الدُّنْیَا ودَارَ اﻵْخِرَة» برگرفته از جمله قرآنی: «خَسِرَ الدُّنْیا والْآخِرة» است، با این تفاوت که برخی تغییرات در ساختار آیه، اعمال شده است. اما بینامتنیت اشاره‏ای بیشترین حجم را به خود اختصاص داده است، برای این سطح از رابطه بینامتنی سه نمونه بحث شد از جمله سخن امام(ع): «خُذْ مِنَ الدُّنْیَا مَا اَتَاکَ» الهام گرفته از جمله قرآنی: «وَلا تَنْسَ نَصِیبَکَ مِنَ الدُّنْیا» است.