ظاهرة التعریف فی خطب نهج البلاغة

یکی از مسائل مهم در بلاغت مساله معارف است که در ذیل مباحث علم معانی قرار دارد. به کارگیری معارف دارای اغراض بلاغی زیادی است می‌توان آنها را در نهج البلاغه نیز ملاحظه کرد. در به کار گیری کلمه به صورت معرفه ترجیحی است که در به کار گیری آن به صورت نکره آن ترجیح وجود ندارد. معارف یکی از اسلوب‌های بلاغی است که متناسب با مقتضای حال آورده می‌شود. نحویان از جنبه اعراب و بلاغیان از جنبه بلاغی از آن بحث نموده و از اغراض و انگیزه‌هایی که به خاطر آن کلمه معرفه آورده می‌شود، صحبت کرده‌اند. از آنجا که معارف در خطبه های نهج البلاغه نیز دارای اغراضی است خطبه ها را مورد بررسی قرار داده و سعی در بیان اسرار آنها داشته ایم. برای رسیدن به این هدف از روش تحلیلی توصیفی بهره گرفته شده است. لذا این پدیده بلاغی در خطبه ها بررسی شده و معانی زیبای آن مثل تعظیم، تحقیر، اختصار، ایجاز، اختصاص و غیره تبیین شده است. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که وجود معارف در متن باعث وضوح و شفافیت متن شده و باعث دریافت آسانتر متن از سوی مخاطب می گردد و به فهم آن کمک و باعث برقراری با متن می شود.