دراسة رویة الامام علی (ع) فی التفکیر الرعائی و مفاهیمه (دراسة الحالة: خطب نهج البلاغة)

باتوجه به اهمیت تفکر و اندیشه در تعیین سرنوشت دنیوی و اخروی انسان و تاکید و دعوت ادیان الهی به‌ویژه اسلام بر تفکر و اندیشه‌ورزی، پژوهش حاضر به بررسی کیفیت حضور تفکر مراقبتی و مولفه‌های آن در خطبه‌های نهج البلاغه پرداخته است. این نوع تفکر یکی از انواع سه‌گانه تفکر فلسفی محسوب می‌گردد که اندیشمندان معاصر آن را بسط و توسعه داده‌اند، از‌این‌رو هدف از انجام این پژوهش بررسی تفکر مراقبتی و مولفه‌های مربوط به آن یعنی؛ تفکر ارزش‌گذار، فعال، هنجاری، عاطفی و همدلانه در خطبه‌های امام علی (ع) است. روش پژوهش به‌کاررفته در این پژوهش تحلیل محتوای کیفی از نوع قیاسی است که در آن با بررسی خطبه‌های نهج البلاغه، مصادیق مربوط به مولفه‌های تفکر مراقبتی را شناسایی و طبقه‌بندی نموده و ضمن ارائه فراوانی و درصد به توضیح و تبیین هریک از آن‌ها پرداخته شده است. یافته‌های پژوهش نشان داد که در بسیاری از خطبه‌ها، تفکر مراقبتی و مولفه‌های مربوط به آن مورد تاکید واقع شده است که برخی از آن‌ها شامل؛ حمد و سپاس خداوند، حقیقت‌جویی، پرهیز از غفلت، عدالت‌خواهی، توجه به آخرت، تشویق به نیکی، رعایت پیمان و برتری اهل بیت می‌باشد. همچنین امام علی (ع) در میان مولفه‌های تفکر مراقبتی بیشترین توجه را به مولفه تفکر ارزش‌گذار مبذول داشته است و مولفه تفکر هنجاری نسبت به دیگر مولفه‌ها از فراوانی کمتری در میان خطبه‌های نهج البلاغه برخوردار بود. لذا این منبع غنی و آموزنده اسلامی می‌تواند در زمینه تقویت و پرورش تفکر مراقبتی اثربخش و کارامد واقع شود.