تحلیل الابداعات الفنیة لکلمات (استطعام وماتح وفرط) فی نهج البلاغة

تحلیل اشتقاقی واژه‏ها و بررسی مفاهیم مختلف آن برای رسیدن به تابلویی روشن از یک موضوع یا صحنه‏ای که آن واژه برایش به کار رفته از دیر باز مورد توجه دانشمندان لغوی و ادیبان بوده است. این روش تحلیلی واژه‏های نهج البلاغه رادر لسان العرب به خوبی می‏توان یافت. ابن‏منظور پس از تحلیل اشتقاقی یک واژه اگر آن را در کلام امیر مومنان (ع) یافته باشد به سخن ایشان و کاربرد آن واژه اشاره می‏کند. استفاده از روش تحلیلی–اشتقاقی واژه‏ها برای رسیدن به جامع معنایی سابقه زیادی دارد اما استفاده از این روش برای دریافت ترسیم یک صحنه از واژه‏ای که برای آن به کار رفته است به گونه‏ای که با تحلیل مفاهیم ‏اشتقاقی آن بتوان تمامی سایه روشن‏ها و زوایای پیدا و پنهان آن‏ را به تصویر کشید و یا آن‏ را به شکل یک فیلمنامه تبدیل کرد، به ندرت در نوشته‏های مربوط به نهج البلاغه می‏توان یافت.  ازمیان صدها واژه در نهج البلاغه که تصویر پردازی وآفرینش هنری درآن قابل تحلیل است و می‏توان موارد بسیاری را باچنین ویژگیهایی درنهج البلاغه انتخاب وتحلیل کرد این سه واژه که در ترسیم دو جنگ مهم صفین و جمل است انتخاب شده است.  در این مقاله با استفاده از روش تحلیل اشتقاقی، مفاهیم واژه های مورد نظر و تصویرسازی‏های به کار رفته در آنها بررسی شده تا به علت استفاده امام از یک واژه خاص به جای واژه‏های مترادف و متقارب آن پی برد و اوج بلاغت و فصاحت کلام امام را دریافت.