دراسة العلاقات الدَّلالیة بین مفردات خطب نهج‏البلاغة

این پژوهش تلاش دارد تا به ‌فناوری پیوستگی مرتب متن خطبه‌های نهج‌البلاغه دست ‌یابد. با وجود پژوهش‌ها و تحقیقاتی که در این زمینه انجام شده، این خطبه‌ها از دید زبان‌شناسی مورد بررسی قرار نگرفته‌اند. هم‌چنان که موضوع روابط معنایی موجود به بحث‌های ادبی، زبان‌شناسی و دینی نیز توجهی نشده ‌است. معناشناسی سنگ بنای موضوع‌های زبان‌شناسی نوین است. از این رو پژوهش‌گر از این دیدگاه به بررسی روابط معنایی میان واژگان نهج‌البلاغه به روشی توصیفی و تحلیلی می‌پردازد. نتیجه‌های این پژوهش به این می‌انجامد که امام علی (ع) از ادبیات جاهلی تاثیر نمی‌پذیرد بلکه به‌طور کلی ادبیات، تصویر و سبک قرآن بوده که بر وی اثر می‌گذارد. زیرا زبان قرآن هماهنگی کامل میان معنا و عملکرد لفظ دارد که این موضوع نشانه و راز فصیح و بلیغ بودن امام علی (ع) بوده که وی در میان معاصران بی‌مانند بوده ‌است. امام علی (ع) می‌خواهد ساختاری زبانی نوین را جایگزین ساختار زبانی جاهلی بکند تا به‌بهترین شکل از دید معنایی، مفهومی و محتوایی بر روان مخاطب تاثیر بگذارد. این نکته‌ای مهم است که عرب‌های پیش از آن با این سبک آشنایی نداشته‌، و در ذهن خود تنها به‌تاثیر شعر می‌‌اندیشیده‌اند. زیرا امام علی (ع) همه علوم زبان‌شناسی، معناشناسی و دانش‌های مرتبط با آن‌دو را در قالب ترادف، تضاد، چندمعنایی و جناس به‌کار می‌برد. تا جایی که به‌کارگیری آنها نقشی مثبت و مهم در نهج‌البلاغه ایفا می‌کند. کاربرد موضوع‌های معناشناسی نشانه فصاحت و بلاغت امام علی (ع) در خطبه‌ها، نامه‌ها و کلمات قصار نهج‌البلاغه است. از این رو به‌نظرمی‌رسد پژوهش موضوع‌ روابط معنایی کلمه‌ها کلید و راه‌گشای موضوع‌های پیچیده زبان‌شناسی در کتاب نهج‌البلاغه باشد.