دراسة کیفیة خرق معیاریة القواعد (النحویة واللفظیة واللغویة والدلالیة) فی نهج‌البلاغة

هنجارشکنی به معنای خروج از زبان معیار و هنجار، از مفاهیم بنیادین در حوزه سبک شناسی است. کاربرد این ویژگی در کلام حضرت علی (ع) تمایز خاصی به کلام ایشان بخشیده است. نوشتار حاضر با هدف نشان دادن این تمایز، به روش توصیفی تحلیلی به بررسی هنجارشکنی در کلام حضرت پرداخته است. سوال اصلی این است که خروج از زبان معیار و هنجار در کلام حضرت چگونه انجام گرفته است؟ طبق بررسی انجام گرفته در نهج‌البلاغه، امام علی (ع) با بهره‏گیری از ظرفیت‏های مختلف زبان عربی، برجستگی خاصی به کلام خود داده و از این طریق معارف فراعرفی را به خواننده منتقل کرده است. تغییر در دلالت و نقش عناصر زبانی، ساخت واژگان جدید، ساخت تصاویر تازه از عناصر مختلف در قالب‏های متعدد از جمله نماد و... شیوه‏های حضرت برای خروج از زبان هنجار و خلق متنی فراهنجار است. وجود این ویژگی‏ها فرآیند خوانش نهج‌البلاغه را کند کرده، و خواننده را به تامل و درنگ وا داشته و واکنشی هدفمند و موثر در او ایجاد می‏کند.