تحلیل موقف الامام علی (ع) فی الخطاب 31 من نهج‌البلاغه فیما یتعلق بالعالم وعطایاه بناء على الادلة القرآنیة

نامه 31 نهج‌البلاغه که امام علی (ع) آن را پس از گذراندن دوران سخت در بازگشت از جنگ صفین در سرزمین حاضرین برای فرزندش امام حسن (ع) نگاشت از گنجینه‌های پربار علوی است که حاصل تجارب دوران پر فراز و نشیب حیات دینی و اجتماعی سیاسی آن حضرت (ع) است. فرازی از این نامه گران‌سنگ بیانگر نگرش وی به دنیا و بهره‌مندی از مواهب و رزق الهی است که جهان بینی توحیدی را در نگاه او به دنیا و زهد حقیقی در قالب تعابیری برخوردار از اوج فصاحت و بلاغت ترسیم می‌کند. رابطه انسان و دنیا در این نگرش به گونه‌ای است که انسان ضمن برخورداری از رزق بلکه بالاتر از آن فضل الهی از دنیازدگی و دنیاپرستی به دور مانَد و به کرامت انسانی در سایه اعراض از تمایلات نفسانی دست یابد. در این پژوهش با بیان ابعاد این نگرش در نامه یادشده و تطبیق آن با شواهدی از آیات قرآن، اندیشه توحیدی آن حضرت به ویژه در توحید افعالی که برخاسته از عمق نگاه وی به معارف قرآنی است، تبیین می‌شود.گفتمان انحصار رازقیت در خداوند در عین تلاش انسان برای کسب روزی و بهره‌مندی از رزق و فضل الهی در این نامه به گونه‌ای ترسیم شده که ضمن پاسداشت توحید افعالی جایگاه آدمی در کسب معاش در عین حفظ ارزش‌ها و کرامت‌های انسانی به شکلی بارز جلوه می‌نماید. در این زمینه از روایات پیامبر (ص) و امامان معصوم (ع) نیز در جای جای بحث بهره‌گیری شده است.